Welk verband bestaat er tussen het koperen plaatje en opa De Vries?

Er zijn ongetwijfeld neven en nichten, met name die ouder zijn dan ik, die zich meer kunnen herinneren over opa De Vries, dan ikzelf. Bij mij zijn het slechts een drietal herinneringen. Mogelijk zijn die herinneringen blijven hangen, omdat ik er vroeger veel over heb gedroomd. Later worden de beelden in de dromen vager en vertroebelen ze alsof je een steen in het water gooit. De cirkels er omheen worden naar buiten toe steeds minder en in het midden verkleurt het water doordat stoffen van de bodem omhoog worden getrokken. Zo is het ook met de beelden in mijn herinneringen. De filmpjes in mijn hoofd hebben plaats gemaakt voor een drietal losse, vage en donkerbruin gekleurde, vage foto´s.

Ik herinner me nog dat ik op Nieuwe Statenzijl bij mijn opa De Vries op de schouders zit en zo lopen we door de tuin. Het is zomer en ik kan bij de takken van de laaghangende bomen komen en ik mag een rijpe appel of peer plukken. Er staat ook een kersenboom, maar de kersen moet ik laten hangen, vertelt opa, die zijn nog niet rijp.

Op een mooie zomerse dag is opa De Vries bij ons in Nieuwe Statenzijl Lina Vieregge is er ook. Lina is een nicht van mij en is de jongste dochter van mijn pa’s zus, Manne (Harmanna) die getrouwd is met oom Albert (Vieregge). Hij is zetboer in de Reiderwolderpolder. Opa De Vries, Lina en ik zijn samen in de tuin. Opa speelt met ons in het grind. We mogen die dag niet in de tuin komen, want daar heeft pa grote kasten staan, met bijen er in. Bij ons op zolder staan ook van die grote, groene kasten, daar zitten geen bijen in. Er ligt ook een masker en een ding waar vader wel eens rook mee maakt.

Dan ineens zet opa zijn vinger tegen zijn grote snor: “Sssst…”. Hij wijst naar de schutting die de scheiding vormt tussen ons grindpad en de tuin. Daarop zit een klein vogeltje. Opa sluipt er heel stil naar toe en pakt zomaar het vogeltje in zijn grote hand. Het kopje met de rose snavel steekt er uit. Samen bekijken we het vogeltje dat angstig sjirpt. Ik vraag of ik het vogeltje ook eens mag vasthouden. Dat mag, maar ik moet het wel heel voorzichtig doen. Ik houd het vogeltje heel voorzichtig vast tussen beide handen en houd het heel dicht bij mijn gezicht om het goed te kunnen bekijken. Lina wil het vogeltje ook even vasthouden en opa geeft het haar. Lina neemt het vogeltje met één hand van opa over en grijpt het stevig vast. Dan laat het vogeltje zijn kopje hangen, het is dood: Lina heeft het doodgeknepen. Opa legt het vogeltje in zijn grote hand en daarna begraven we het samen in de tuin. Ik ben lang en heel verdrietig en moet de rest van de dag steeds opnieuw huilen. Het moet vreselijk zijn geweest hoe ik op Lina heb gescholden die dag.
Ik ben nooit vergeten hoe Lina het vogeltje heeft doodgeknepen.

De wandelstok
De laatste herinnering aan opa De Vries gaat over een wandelstok. In mijn dromen zag ik opa De Vries altijd lopen met een wandelstok. In werkelijkheid zal ik hem mogelijk maar één keer hebben gezien met een wandelstok. In ieder geval heb ik heb gevraagd of ik de wandelstok mag hebben als hij niet er niet meer is ... en dat mag! Moeke weet het ook en zo komt het dat zijn wandelstok bij ons terecht is gekomen. Ik heb er vaak mee op zolder gespeeld. De stok is in het midden krom getrokken en het handvat is niet meer rond, maar bijna recht getrokken door vochtwerking. Bovenaan de stok, net onder het handvat zit een klein, koperen plaatje, met een schitterende afbeelding erop. Dat plaatje bekijk ik vaak.

Op een dag laat het plaatje aan één kant los en timmert mijn pa het weer vast aan de stok. Die wandelstok heeft mijn opa gekocht toen hij een keer op vakantie is geweest in Zuid Limburg. Hij is toen zelfs een dag met een bus mee geweest naar Luxemburg. De stok heeft opa gekocht in Wittem, een plaatsje met een prachtige oude kerk en een klooster, helemaal in het zuiden van Limburg. In de loop van de jaren is de stok helaas verdwenen, maar het plaatje, dat mooie koperen plaatje is er nog. In augustus van 2008 vind ik het opnieuw en nu in de knopendoos van moeke. Het opschrift is nog goed te lezen ´Wittem - Panorama´ staat erop ....

Boven: Het gepoetste koperen plaatje van opa's wandelstok.
Op het plaatje zijn het klooster en het kasteel van Wittem
duidelijk herkenbaar. Het klooster en het kasteel bestaan nog steeds.

Het loonpuutje
Neef Roel Groenbroek vertelt dat hij zich opa De Vries niet meer zo goed kan herinneren. Wel weet hij nog dat opa zijn vader wel eens mee heeft geholpen met het uitdelen van de loonzakjes. Het personeel, dat Groenbroek in dienst heeft, moet in die tijd ook nog op zaterdagmorgen werken. Tegen de middag komen alle arbeiders dan naar het ouderlijk huis op de Zwaagsterweg. Het lijken net "Willempies": het gros draagt een lange leren jas en heeft een "plof(fietse)". Ze krijgen het geld uitgereikt door een klein raampje in de "passage", de aanbouw tussen het huis en de achterliggende schuur. Opa heeft dan de loonzakjes in een langwerpige blik en roept ze dan één voor één op. Er is één arbeider, die altijd vraagt om een "schoon puutje". Zijn vrouw krijgt vervolgens het nieuwe zakje met wat minder geld er in. Voor zover bekend is het restant altijd in de kroeg achtergebleven... Er zijn in die tijd foto´s gemaakt, waarbij Roel bij opa op schoot ziet, maar dat kan hij zich niet meer bewust herinneren.

De revolver van opa de Vries

Een 'echte' revolver spreekt altijd tot de verbeelding. Nu is opa, zoals veel neven en nichten weten, onbezoldigd Rijksveldwachter geweest. In die tijd bezit opa ook een echte revolver. Moeke heeft me daarover vaak verteld. Als kind wordt na het verhaal over de revolver altijd dezelfde vraag gesteld: "Waar is die revolver gebleven ...?" Elke keer weer antwoordt moeke dat neef Ru die ooit eens heeft meegenomen naar Canada.

Begin jaren zeventig ben ik vier weken met Jannie op vakantie geweest naar Canada en zo kom ik ook bij Ru op bezoek. Het huis van Ru heeft een grote kelder met daarin een bar en een biljart en als ik Ru vraag naar de revolver, wijst hij naar de muur. Daar hangt hij dan, een groot, zwaar, maar vooral roestig wapen en een oud leren holster: de revolver van opa De Vries. Voor het eerst zie ik hem in het echt... Een merkwaardig gegeven: Ru is in de voetsporen van opa De Vries getreden. Op een avond ga ik met hem mee als hij 'dienst' heeft. Ru trekt een politiepak aan en moet toezicht houden in een soort bar waar alcohol wordt geschonken, als ... onbezoldigd agent.