De Joodse begraafplaats in Kolham
Foto: ©Jur Kuipers, 10 april 2022. Een indrukwekkende foto.
Anjo Grimmius schrijft op ontdekmiddengroningen.nl het volgende over de begraafplaats:
"Ik was er nog nooit geweest, wist niet eens dat het er was", vertelt Anjo uit Hoogezand. Hij komt per toeval terecht op de Joodse begraafplaats in Kolham. "Je ziet al die Joodse namen: Levi, Cohen, Bollegraaf. Heel indrukwekkend." Wim Rozema van de Historische Vereniging Hoogezand-Sappemeer kent de begraafplaats goed. "Wij hebben de zerken een aantal jaren geleden opgeknapt. Een graf staat me nog zeer helder voor de geest. Er staan drie namen op, die van een grootvader, zijn vrouw Saartje Levie en kleindochter Saartje Simons. Maar de grootvader is de enige die ook echt daar begraven ligt, zijn vrouw en kleindochter stierven in Auschwitz. Door deze steen leeft hun herinnering toch voort."
De Joodse begraafplaats aan de Knijpslaan te Kolham is eigendom geweest van de Joodse gemeente van Hoogezand-Sappemeer. Reeds aan het begin van de 18de eeuw vestigen zich hier de eerste Joden, maar pas in 1810 krijgen ze een eigen synagoge in de Kalkwijk. De gemeente heeft haar doden begraven in Farmsum of Groningen, maar er ontstaan problemen als de Joodse gemeente van Hoogezand-Sappemeer niet altijd op tijd betaalt en zelfs een keer een lichaam naar Groningen stuurt, zonder dat men daar van weet.
Foto: ©Jur Kuipers, 10 april 2022
De Joodse gemeente is al lang op zoek naar een eigen begraafplaats en vindt deze in 1836 in Kolham. In 1878 komt op de begraafplaats een metaheerhuis te staan, maar dat is 50 jaar later zo bouwvallig geworden, dat het moet worden afgebroken. Op de begraafplaats ligt nog een steen met de inscriptie:
Klein en groot zijn daar gelijk, de slaaf is vrij van zijn heer (Job 3,19).
Hoogstwaarschijnlijk is deze steen ingemetseld geweest in het metaheerhuisje.
Foto: ©Jur Kuipers, 10 april 2022
Op de begraafplaats staan 140 zerken, maar er zijn ten minste 194 graven bekend. In de vroegste jaren van de begraafplaats is veel gebruikgemaakt van houten grafmonumenten. Deze zijn binnen een paar jaar verteerd. Ook de administratie van de begraafplaats is verloren gegaan.
Foto: ©Jur Kuipers, 10 april 2022
Na de Tweede Wereldoorlog wordt de gemeente Kolham bij Groningen gevoegd. De plaatselijke overheden van Hoogezand-Sappemeer en Slochteren verzorgen het beheer van de Joodse begraafplaats in Kolham.
De begraafplaats is te bezoeken, behalve op zaterdag, de sjabbat. Je vind hem aan de Knijpslaan in Kolham, vlakbij de Meubelhallen.
Foto: ©Jur Kuipers, 10 april 2022
Bronnen, referenties en literatuur:
Ontdek Midden Groningen.nl
Foto's: ©Jur Kuipers, 10 april 2022
