De tragedie in de Kroonpolder

Het grafmonument van de familie Ebels van twee zijden op de begraafplaats te Nieuw Beerta.

Op de Gemeentelijke Begraafplaats in Nieuw Beerta ligt het graf van de familie Ebels. In het graf liggen de lichamen van:

De doden worden op 16 mei 1945 op het gemeentehuis van Beerta aangegeven door Sipko de Jonge, 61 jaar, wagenmaker en wonende te Nieuw Beerta. Daarbij vermeldt hij als tijdstip van het overlijden: 18 uur.

Er doen vele verhalen de ronde over de doodsoorzaak van het gezin Ebels. Elders heb ik het verhaal, zoals verteld uit de mond van mijn moeder, Geertje Hillinga-de Vries, ook als eens op schrift gezet. Uit nader onderzoek van Bert Deelman (medewerker bij TracesOfWar), die naar aanleiding van dat verhaal contact met mij heeft opgenomen, kan de juiste toedracht redelijkerwijs achterhaald worden.

Op 9 november 1981 schrijft Dr. L. de Jong een brief aan B&W van Finsterwolde inzake zijn boeken over WOII:

‘In deel 10b van mijn werk ‘Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog’ besteed ik aandacht aan de bevrijding o.m. van de provincie Groningen en ik vermeld in dat verband de mij bekende gegevens over het arresteren van ‘foute’ elementen. In dat kader kwam mij een aantekening onder ogen, voorkomend in de gepubliceerde brief van een oud-NSB´er aan zijn kleindochter, geschreven in het jaar 1966 of 1967. De betrokken passage luidt:

‘Ze zijn alle dood, dus ik kan nu de namen wel aan je vertellen. Op onze tocht naar een onderduikadres zijn we een dag in zijn huis geweest. Ebels was een rijke Groninger boer uit Finsterwolde, voorzover ik weet neef van de Commissaris van de Koningin in de Provincie Groningen.
Het is op zijn boerderij bij de bevrijding aldus toegegaan. Door de z.g. Binnenlandse Strijdkrachten, hoogste Commandant Prins Bernhard (hij wist natuurlijk ook niet wat voor zootje dat soms was) werd de boerderij omsingeld en in brand gestoken. Wanneer de rook en de vlammen bewoners noodzaakten om naar buiten te komen, werd er op hen geschoten, ze kregen de keus tussen binnen verbrand worden of buiten vermoord. Man, vrouw en een stuk of vier jonge kinderen zijn zo aan hun eind gekomen’.

Elders is ook door Deelman niets over dit gebeuren aangetroffen. Heeft het zich voorgedaan, dan dient het in de tekst vermeld te worden, maar het kan zijn dat de briefschrijver een relaas heeft weergegeven dat naar de inhoud schromelijk overdreven was. Daarom vraagt de heer Deelman bij de gemeente naar meer gegevens over het gebeurde:

‘Ik zou het bijzonder op prijs stellen wanneer ik door uw bemiddeling nadere gegevens zou mogen ontvangen. Daarbij licht ik u in dat het, zoals uit mijn overige gegevens blijkt, op tal van plaatsen tot excessen is gekomen bij het oppakken van ‘foute’ elementen’.

Op 19 maart 1982 schrijft het college van B&W terug:

‘Naar aanleiding van uw bovenaangehaald schrijven delen wij u mede, dat het hier gaat over het gezin Ebels, indertijd wonende in de gemeente Beerta en wel aan het adres Kroonpolder A 425.
De Duitsers hadden ter bescherming van de aan de andere kant van de Dollard gelegen havenstad Emden luchtafweergeschut opgesteld zowel bij Fiemel (gemeente Termunten) als op de dijk van de Carel Coenraadpolder in gemeente Finsterwolde [1].
Tijdens de bevrijdingsdagen werd vanaf deze plaatsen ook geschoten op de bevrijders. Zo werd ook een Poolse tank nabij de boerderij van Ebels onder vuur genomen. Deze tank geraakte in een sloot en werd onbruikbaar.
De vier Polen kwamen uit de tank en toen werd vermoedelijk uit de boerderij of uit het omringende koolzaadveld op hen geschoten. Mede doordat men wist en had gepeild dat in de boerderij een zender van de Duitsers was, ontstaken zij in woede en hebben toen de fam. Ebels die, al in het dorp Drieborg was teneinde te wachten op afvoering weer gelast naar de boerderij terug te gaan.
Daar aangekomen werd de familie tegen de boerderij geplaatst en werden ze doodgeschoten en vervolgens in de boerderij geworpen, die daarna in brand werd gestoken (geschoten).
Overigens wordt opgemerkt, dat de bewuste zender, die contacten onderhield met eerder genoemde afweergeschutten, nog maar net 24 uur daarvoor door de terugtrekkende Duitsers in de boerderij van Ebels was geplaatst.
Het voorval vond plaats op 17 april 1945.
Opgemerkt wordt nog, dat de familie bekend stond als sympathiserend met de N.S.B.

N.B. Het bovenstaande is gebaseerd op de lezing van een goed bekend staande Drieborger, waarvan bekend is, dat hij uitstekend geïnformeerd was. Hierbij wordt opgemerkt, dat in de volksmond ook nog andere verhalen de ronde doen’.

Aldus de brief van B & W van de gemeente Beerta.

Na de oorlog is de boerderij weer nieuw en op dezelfde plaats opgebouwd. Deze boerderij staat nog steeds op dezelfde plek in de Kroonpolder.

Op 17 april 2020 is een boek uitgebracht door de Stichting 't Grunneger Bouk 'De Doofpotbewakers. Het verborgen verhaal achter de liquidatie van de familie Ebels', geschreven door oud-rechercheur Gerard Olinga (1948). Voor dit boek heeft hij ook contact gehad met ondergetekende, naar aanleiding van bovenstaand verhaal.

In april 2021 is de Epiloog naar aanleiding van 'De Doofpotbewakers' uitgegeven. Hierin worden de gegevens rond het drama in de Kroonpolder nog duidelijker weergegeven.

Eind 2021 Gerard Olinga heeft mij toegezegd dat hij voor NZD een artikel zal schrijven over zijn bevindingen: miet de Polen, maar de BS hebben de leden van de familie Ebels om het leven gebracht. Na een paar weken meldt hij, dat hij het artikel niet meer kan schrijven: hem is een levensbedreigende ziekte overkomen.

De huidige boerderij. Nr. 181. C. DE GRAAF - Kroonpolder 29, Drieborg. Mede-eigenaar-bewoners: Cornelis de Graaf, geb. 1-5-1961 te Maar-tensdijk, geh. 7-5-1986 met Nadine Lin, geb. 3-7-1961 te Utrecht. K.: Mike, geb. 26-7-1988 te De Bilt. Hein, geb. 2-11-1989 te Westbroek. Het bedrijf is 52.99.25 ha groot en wordt samen met 182 door de firma H., R.C. en C. de Graaf geëxploiteerd. Het is een gemengd bedrijf met schapen, vleesvarkens en akkerbouw. In 1995 is een jongvee-, zoogkoeien- en vleesstierenstal gebouwd. De fam. C. de Graaf komt van Kooidijk te Westbroek en woont sinds 1992 op de boerderij. Firma De Graaf heeft de boerderij van P.A. Sahle te Greven (Dld.) gekocht. De toenmalige bedrijfsleider J. Jungbluth vertrekt naar Duitsland. Vóór Jungbluth is W. van Lessen bedrijfsleider. De fam. Van Lessen woont nu in Bunde (Dld.). Bron: Boerderijenboek Beerta.

Het monument op de begraafplaats van Nieuw Beerta.

Noten:
1. Bedoeld wordt hier 'Dollard Süd.'

Gebruikte bron(nen):
01. Bert Deelman (TracesOfWar)
02. NIOD
03. RHC GA (Groninger Archieven) met name:
04. Alle Groningers
05. Graftombe.nl
06. Koert Stek in 2010 tijdens reunie Drieborg.(1926-2012).

Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorg-vuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe.
Hoogeveen, 21 mei 2014. Update: 26 april 2020. Update: 30 april 2021. Update: november 2021. Revisie: 20 september 2023. Verhaal: © Harm Hillinga.			↑ Top