Grafzerk van Jan Siertsema (her)ontdekt in Eexta

Mr. Jan Siertsema is geboren op 7 maart 1791 in Eexta en gedoopt op 13 maart 1791 aldaar. Op 13 oktober 1857 overlijdt hij te Eexta ‘op diepe droefheid zijner nagelatene Betrekkingen’ [1] op Huize Vredenhoven, aldaar, als hij ruim 66 jaar oud is. Zijn grafsteen is (her)ontdekt in september 2022 bij de voormalige kosterij van Scheemda (zie de tekst onder de volgende afbeelding). In de ‘Groninger Courant’ van 16 oktober 1857 lezen we: ‘Op den Huize Vredenhoven overleed heden, tot diepe droefheid zijner nagelatene Betrekkingen, de WelEdel Geboren Heer Mr. Jan Siertsema, in de ouderdom van 66 jaren. Eexta, 13 October 1857. Eenige kennisgeving’. Deze kennisgeving komt nagenoeg overeen met die van 13 oktober.

Mr. Jan Siertsema is advocaat en landeigenaar geweest. Hij is de laatste van het geslacht Siertsema dat op ‘Huize Vredenhoven’ te Eexta heeft gewoond. Dat moet wel erg eenzaam zijn geweest, want hij is ongehuwd en kinderloos aldaar gestorven.

Nalatenschap
Over de nalatenschap van Jan Siertsema is weinig teruggevonden. Een jaar na zijn overlijden vinden er echter ‘Gerechtelijke aankondigingen’ plaats, waaruit blijkt dat er wel degelijk nog (veel) familie is geweest en dat er een nalatenschap is. Zelfs de erfgenamen van Jantien Oomkes, de laatste bewoonster uit het geslacht Huninga op de Huningaborg te Beerta die in 1855 is overleden komt in de lijst voor. Over haar later een afzonderlijk artikel op deze website. Wat opvalt is, dat Jan Siertsema degene zou moeten zijn die de nalatenschap van Jantien Oomkes zou moeten afhandelen; hij was haar ‘uitvoerder van den uitersten wil’. Helaas heeft hij dat niet meer mogen meemaken.

In het ‘Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden’ door Van der Aa, deel 5, 1844 lezen we het volgende over de Huningaheerd te Beerta:

“Deze burg, welke op het art. Beerta verkeerdelyk staat als niet meer aanwezig, bestaat nog geheel, maar neigt ten val. Ook op die burg zetelden oudtijds de Huninga’s. In het jaar 1640 woonde er de woelige en zelfstandige Edelman Sebo Huninga, welk de vrijheid van het Oldambt tegen de regten der stad Groningen op gevaar van zijne vrijheid en zijn leven , maar ook met zeer ongunstigen uitslag, verdedigde. De burg wordt met de daartoe behoorende gronden, bestaande eene oppervlakte van 1 bund. 1v.r. 20v. ell., met de aangrenzende landen thans in eigendom bezeten door den Heer Jan Siertsema te Eexta, doch wordt bewoond door de vorige eigenares, de zeer bejaarde Jufvrouw Jantje Oomkes, sterft die, dan moet de burg worden afgebroken, zoo zij niet van zelf instort”.

Van der Aa gaat er dus van uit dat de huidige bewoonster, Jantjen Oomkes, nazaat van Sebo Huninga niet meer de eigenaar is van de Beertster borg, maar Jan Siertsema. Dat zou inderdaad het geval kunnen zijn want we lezen in de Staatscourant van 1858, evenals in diverse andere kranten’ het volgende:

‘Geregtelijke aankondigingen.

In den jare 1800 acht en vijftig, den negen en twintigsten Julij, ten verzoeke van:
1°. Mevrouw Anna Margaretha Sparringa Siertsema, Weduwe van den Heer Mr. Berend Hendrik Feith, Eigenaresse te Groningen;
2°. Mevrouw Johanna Hillegonda Siertsema, Weduwe van den Heer Mr. Frederik Lodewijk van Sonsbeeck, Eigenaresse, mede aldaar,
3°. den Heer Mr. Tiddo Waldrik Siertsema, Eigenaar, te Veendam;
4°. Mevrouw Anna Margaretha Louisa Siertsema, Ehevrouw van, gesterkt met, en gemagtigd door den Heer Mr. Hindericus Johannes Engelkens, Lid der Staten Provinciaal van Groningen en Burgemeester der gemeente van en wonende te Wildervank;
5°. Mevrouw Pompeja Anna Frederika Siertsema, Ehevrouw van, gesterkt met, en gemagtigd door Jonkheer Mr. Reneke Meinurd Adriaan de Marees van Swinderen van Allersma, insgelijks Lid dierzelfde Staten Provinciaal, mitsgaders Notaris te Ezinghe; en eindelijk
6°. den Heer Joachim Lunsingh Kymmell, Medicinae Doctor to Havelte, in hoedanigheid van Vader en wettelijken Voogd zijner Minderjarige Dochter, Mejufvrouw Ida Elisabeth Catharina Kymmell, bij wijlen Mevrouw Ida Elisabeth Catharina Siertsema in Echte verwekt; in aller hoedanigheid van eenige en algeheele wettelijke Erfgenamen van wijlen den Heer en Mr. Jan Siertsema, in leven Eigenaar te Eexta, gemeente Scheemda, welke was uitvoerder van den uitersten wil, nagelaten door wijlen Mejuffer Jantjen Oomkes, Eigenaresse, gewoond hebbende te Beerta en op den Huize Huningaborgh aldaar, den twee en twintigsten April 1800 vijf en vijftig, overleden, kiezende de Requiranten ten deze woonplaats ten Kantore van Mr. W. R. Emmen, Procureur te Winschoten, welke als zoodanig ten deze voor hen occupeert,

Heb ik, Klaas Caspers Bloupot, Deurwaarder bij de Arrondissementsregtbank van en wonende te Winschoten, uit kracht van een vonnis, gewezen door evengemelde Regtbank, den vijfden Mei 1800 acht en vijftig, naar behooren op de expeditie geregistreerd,

andermaal Gedagvaard:

alle zoo bekende als onbekende en afwezige belanghebbenden bij de Nalatenschap van wijlen Mejuffer Jantjen Oomkes (1855) voornoemd, voor zooveel op de eerste Dagvaarding niet verschenen;

om, na ommekomst van twee vrije maanden, en bepaaldelijk op Woensdag den derden November eerstkomende, voormiddags ten tien ure, te verschijnen ter rolle van de Arrondissements-regtbank te Winschoten, zitting houdende in het Paleis van Justitie aldaar; —teneinde: aangezien mijne Requiranten, in evengenoemde hoedanigheid, verlangen, om van het beheer, door hunnen Erflater, in diens gezegde hoedanigheid van Executeur-Testamentair gevoerd, zoo aan de bekende als onbekende en afwezige belanghebbenden bij de Nalatenschap van wijlen Mejuffer Jantjen Oomkes voornoemd, te doen Rekening en Verantwoording, en die belanghebbenden hun slechts ten deele zyn bekend, Overzulks bij Vonnis der Arrondissements-regtbank voornoemd eenen Regter-Commissaris te hooren benoemen, ten wiens overstaan die Rekening en Verantwoording, met de bescheiden ter Griffie van die Vierschaar nedergelegd, zal Worden gedaan, om verder tot het opnemen, debatteren en sluiten derzelve te procederen volgens het voorschrift der wet; alles ten einde te geraken tot bepaling van het saldo, ten einde daarna door hen d.g. te worden uitgekeerd en afgegeven aan de zoodanige belanghebbenden, welke daartoe geregtigd zullen worden bevonden; eindelijk om te hooren bepalen dat de kosten , te dezer zake bereids aangewend en nog aan te wenden, bij voorrang, opdat saldo zullen kunnen worden gekort, met veroordeling van die Gedaagden, welke deze vordering zullen tegenspreken, in de kosten, door die tegenspraak te veroorzaken. Afschrift dezer herhaalde openbare Dagvaarding is door mij aangeplakt aan de Vergaderplaats der voorschreven Regtbank en overhandigd aan Zijn Edel Achtbare den Heer Officier van Justitie bij die Vierschaar, welke mij het oorspronkelijk met gezien heeft geteekend , terwijl gelijke afschriften ook nu weder tweemalen zullen worden geplaatst in de Nederlandsche Staatscourant, in de Provinciale Groninger en in de Nieuwe Winschoter Courant, dagbladen, met name te dien einde bij het boven aangehaalde Vonnis aangewezen. Mijne kosten zijn buiten de plaatsing in de Couranten f 7.81-5, etc.’[2].
K.C. Bloupot. Tot zover de Staatscourant.

Over het geslacht Siertsema

Tiddo Waldrik Siertsema, afkomstig van Wetsinge (Adorp), zoon van Johannes Siertsema (1724-1808, predikant te Wetsinge en Nieuwolda) en Anna Margaretha Sparringa (1727-1752), geboren op 1 december 1752 te Wetsinge en gedoopt aldaar op 17 december 1752, gehuwd met Johanna Johanna Harmanna Hillegonda Wijchgel, afkomstig van Schildwolde, ondertrouw 18 oktober 1783 te Groningen[3], huwelijkscontract 4 november 1783[4], dochter van Lodewijk Hendrik Wijchgel, rekenmeester, admiraliteitsheer van Stad en lande, en Hilligonda Harmanna Geertsema. Johanna Harmanna is overleden 30 juli 1830 te Eexta op 74-jarige leeftijd[5].

Tiddo Waldrik Siertsema is na 29 maart 1789 predikant te Eexta, voor 2 augustus 1778 kandidaat predikant en tussen 2 augustus 1778 en 1 juni 1783 predikant te Hellum. Tot slot is hij predikant tussen 1 juni 1783 en 29 maart 1789 te Nieuw Scheemda. Tiddo overlijdt op 1 februari 1842 te Eexta op 89-jarige leeftijd.

Uit dit huwelijk

Lodewijk Hendrik Siertsema, maire van Midwolda
Dr. Lodewijk Hendrik Siertsema, geboren 29 maart 1786 te Nieuw Scheemda en als landeigenaar en maire van Midwolda. Hij is op overleden aldaar op 53-jairge leeftijd 12 februari 1840[15].

Hij is gehuwd met Dr. Anna Margaretha Emmen, afkomstig uit Groningen. Lodewijk Hendrik is bij zijn huwelijk afkomstig uit Nieuw-Scheemda. Zowel Lodewijk als Anna Margaretha Emmen zijn ‘doctor in de rechten’[16]. Op 13 augustus 1807 wordt het huwelijkscontract opgemaakt te Groningen[17].

Siertsema wordt na de inlijving van Nederland in het Franse Keizerrijk in 1811 benoemd tot maire van de gemeente Midwolda, waartoe tevens de dorpen Finsterwolde en Oostwold behoren.

Zijn adjunct-maires zijn Jan Nies en Derk Sibolts (Hovinga). Kort daarna wordt hij griffier van het vredegericht te Winschoten. Zijn oudste kinderen zijn echter in Groningen gedoopt.

Hij vestigt zich in 1815 op de deftige boerderij 'Huningaheerd' te Oostwold, die zijn vader uit de nalatenschap van de familie Sparringa heeft verkregen.  Ook is hij administrerend kerkvoogd geweest.

Uit dit huwelijk 8 kinderen:

Graf van Johanna Hillegonda Siertsema (1788-1872), echtgenote van Frederik Lodewijk Sonsbeeck (13-09-1818 - 29-01-1880). Noorderbegraafplaats Moesstraat 98A, Groningen. Bron: Online-begraafplaatsen.nl.

Graf van Tiddo Waldrik Siertsema (10-07-1815 - 24-01-1900) echtgenoot van Elisabeth Anna Nauta. Kerkhof Hervormde Kerk J.G. Pinksterstraat 5 Veendam. Bron: Online Begraafplaatsen.nl.

Graf van Lodewijk Hendrik Siertsema (27-10-1819 - 11-08-1856). Kerkhof Hervormde kerk J.G. Pinksterstraat 5, Veendam. Bron: Online-Begraafplaatsen.nl.

Uit de archieven van Eexta

Uit de Ledematen van Eexta, toeg.nr. 217m nr.45, transcriptie febr. 2006:

‘1789: Tiddo Waldrik Siertsema, eerst pred. geweest te Hellum, daarna te Nieuw-Scheemda, alhier in Eexta bevestigd ‘den 19 April 1789 door deszelvs vader J. Siertsema pred. te Nieuwolda, welke 56 jaren pred. is geweest, eerst te Wetsing en Sauwert, daarna te Nieuwolda, in April 1806 ontslag versocht en bekomen, heeft als Emeritus pred. gewoond op het Hogezand, overleden den 10 Febr. 1808 in ouderdom van bijna 84 jaren, alhier bij het orgel begraven’. ‘Tiddo Waldrik Siertsema is op deszelvs verzoek in den ouderdom van 66 jaren emeritus geworden, heeft bijna 5 jaren te Hellum en bijna 6 jaren te Nieuw Scheemda en alhier bijna 30 jaren pred. geweest. Zijn afscheidspredikatie alhier gedaan den 31 Jan 1819’.

‘1789: Handelingen der Kerkelijke Zaaken in de Eexta gedurende den dienst van T.W. (Tiddo Waldrik, red.) Siertsema Pastor in de Eexta beroepen van Nieuw-Scheemda, alhier in de Eexta bevestigd den 19. April 1789 door mijn vader J. Siertsema pred. in Nieuwolda

25  Mai 1789: is Hindrik Stoffers met attestatie als lidmaat deezer kerke vertrokken na de Scheemda (van Scheemda alhier teruggekeert met attest.)’.

‘5 Juni: met attestatie van Emden int Oostvriesland alhier gekomen de wel Ed. Juffer Engelina Alagonda Eissonius.  En zijn als ledematen met mij van Nieuw Scheemda overgekomen mijne vrouw Johanna Harmanna Hillegonda Siertsema geboren Wijchgel en mijn dienstknecht Ubbo Harms, welke alle drie alhier op zondag in de kerke zijn afgekondigd (Ubbo Harms met attest. na Obergum 12 juni 1803. met attestatie als lidmaat van Groningen alhier afgekondigt, mijn dochter Anna Margareta Sparringa Siertsema’.

‘8 maart 1807: mijne dochter Johanna Hillegonda Siertsema met attestatie als lidmaat v. Groningen ... als diacen bevestigd de E. Pieter Jans van de Zwaag den 12. April 1807’.

‘10 juni 1810: mijn Zoon Jan Siertsema met attestatie als lidmaat van Midwolda hier getekend als lidmaat’.

‘Met attestatie van Wetsing: Johannes Sijlman (obiit) Met Dina Siertsema (obiit)’

‘Angenomen van de Luth: Jan Berents Pelmulder (20) T.W. Siertsema. 1789 komt de predikant Siertsema naar Eexta’

‘Met mij van Nieuw Scheemda gekomen: Mijn vrouw Johanna Harmanna Hielegonda Siertsema geboren Wijchgel En mijn knecht Ubbo Harms (vertrokken na Obergum) Juff. Engelina Alagonda Eissonius van Emden (na Zuidbroek, overleden)’

‘(jaartal onbekend) Mr. Jan Siertsema (met attestatie van Midwolda)’

De ‘Opregte Haarlemsche Courant’ schrijft op 20 februari 1840 het volgende over de dood van Lodewijk Hendrik:

Bij de dood van Lodewijk Hendrik

‘Oostwold, den 12den Februari 1840. Heden in den vroegen ochtend ontsliep, aan eene keelziekte van naauwelijks twee dagen, in den ouderdom van bijna 54 jaren, de Wel-Edel Gestrenge Heer en Mr. Lodewijk Hendrik Siertsema, in leven laatstelijk Griffier des Vredegeregts te Winschoten, en Administrerend Kerkvoogd te Oostwold, nalatende vijf diep bedroefde Kinderen; die bij hunne bittere Smart, Familie en Vrienden verzoeken, deze eenigste kennisgeving ook als bijzondere te willen aannemen’[43].

Deze Lodewijk Siertsema groeit op in Eexta, waar zijn vader intussen predikant is geworden. Hij studeert rechten (Hedendaags en Romeins recht) te Groningen en promoveert in 1807 op het 38 pagina's tellende proefschrift ‘Specimen iuridicum inaugurale, de effectu cessionis ususfructus factae xtraneo’ , waarna hij zich vestigt als advocaat in Groningen.

De familie Siertsema heeft uitgebreide bezittingen in Eexta en Oostwold; zijn vader koopt bovendien in 1808 de buitenplaats 'Vredenhoven' te Eexta. Vredenhoven wordt in vervallen toestand gesloopt in 1955.

Of het hek voor de oprijlaan van Vredenhoven nog ergens aanwezig is, is mij niet bekend. Foto: M.A. Douma, 1973. RAC GA, Beeldbank Groningen.

In de Winschoter Courant van 27 april 1957 lezen we het volgende:

‘Vredenhoven werd gebouwd in 1641. Lange jaren werd het bewoond door het geslacht Siertsema. De laatste telg hiervan Jan Siertsema stierf in 1857, ongehuwd. Er gingen verschillende verhalen over de grote rijkdom van deze Siertsema. Er wordt o.a. verteld, dat hij gouden sporen droeg. Of het waar is, zal men niet meer kunnen uitmaken, maar als het wel zo is geweest, dan is het hier toch wel: Sic transit gloria mundi’.

Het Vredenhovenplein  in Scheemda ontleent zijn naam aan 'Huize Vredenhoven', een deftig huis dat ooit midden op het huidige plein heeft gestaan. Het plein is er eerst nog niet. Het gebouw heeft te midden van een lommerrijke tuin met oude bomen gestaan, sierlijke vijvers en een stenen duifhuis. De tuin wordt aan twee zijden begrensd door het oude Winschoterdiep en aan de zuidzijde door de Hogeweg. Oude afbeeldingen laten zien dat het in vroegere jaren een waar lusthof moet zijn geweest. Niet voor niets krijgt het buitenhuis in de 18e eeuw de veelzeggende naam 'Huize Vredenhoven'. Het grote dwarshuis, met in het midden een brede gang, heeft een aantal woonvertrekken en een opkamer met daaronder twee kelders voorzien van een stenen 'gewulf'. In een aangebouwde schuur is stalling voor paarden en rijtuigen. Huize Vredenhoven wordt vanaf de bouw in 1640 bewoond door mensen uit de hoogste kringen van het Oldambt en zelfs door een afstammeling van de bekende Hugo de Groot[44].

De buitenplaats Vredenhoven, gesticht in 1641 heeft in Eexta op de grens met Scheemda gelegen, aan twee zijden omsloten door het Oude Winschoterdiep. De bekendste bewoner is ds. Tiddo Waldrik Siertsema (1752-1842), die dan ook eigenaar is van de Huningaborg te Oostwold. Het vervallen herenhuis biedt vanaf 1939 plaats aan een militair tehuis, daarna aan een distributiekantoor, om tenslotte in 1955 te worden gesloopt. Het geeft zijn naam aan het verzorgingshuis, later woonzorg- en verpleegcentrum ‘Nieuw Vredenhoven’. Op de plek van de buitenplaats wordt aanvankelijk een Groene Kruisgebouw neergezet. Nu bevindt zich hier het dorpsplein met parkeergelegenheid en winkels.

De borg Rusthoven te Wirdum heeft sinds 1969 twee pijlers met bekroningen van natuursteen afkomstig van de ‘borg’ Vredenhoven te Eexta. Dat zal dus de voormalige ‘entree’ van Huize Rusthoven zijn geweest (zie afbeelding hierboven).

Zie ook: 'De 'borg' Vredenhoven te Eexta.
Zie ook: 'Genealogie van het geslacht Siertsema'.
Zie ook: 'De erfenis van de Huninga's'.

Met dank aan Tom Vos, de huidige bewoner van de oude kosterij te Eexta.

Reactie naar aanleiding van het artikel:

Jan P. Koerts meldt dat er vroeger een heel pad van oude grafstenen bij de kosterij heeft gelegen, afkomstig uit de afgebroken kerk, maar die van Golden Jan heeft daar niet gelegen. Hij mocht in die tijd al niet meer worden begraven in de kerk. Mogelijk is de steen van het kerhof gehaald.