't Broesde vrouger ook op Köstverloorn en

Bounderstroate

As je midden op duker stil stond'n en keken goud noar links den zag je doar een hoeske stoan precies in hörn van diek. Doar woonde dou Haarm Fritske ne zien Hinne in en dat wazz'n weer de grootolders van Eltjo Bolland. As ik bie Poppens ziend kloar was en verder ging, den ging Hinne lopens van hoes oaf, want fietsen kon zai nait, den wazz'n wie baide touglieks bie duker.

Dit hoeske is loater oafbrok'n. As noaste bur'n mos zai den bie Haarm en Haarke Stubbe laangs en het waotergemoal de Splitslanden, woar Haarm het beheer over haar en as d'r te veul woater in de binnenlanden was, mos hai het gemoal an zett'n en dit woater overpompen noar een kanoal dat in verbinding ston mit 't Beerster-daip. Dit pompen ging mit dieselmotor'n en as hai den an loop was den kwalmde dat as een k'wait nait wat. Bie dit gemoal was een haile groote reegn-bakke en as et bie summerdag 'n zet drôge west haar den gingn verschillende buren noar Stoomers, zo as zai zeed'n om doar regenwoater weg te hoal'n.

Moar ja, de kwalm van diesel-eulie dei kwam ook op dakpanne terechte en ging zo mit in de reegnbakke. Bie zetten dreef d'r 'n blaauwe glans op het woater. Bie winterdag as et een tiedje goud vroor'n haar den huil schoule van Dreibörg, scheuvelwedstrijdrieden op het kenaol dat veur aanvoer zorgde, want op Dreibörg was d'r aans naargens gelegenhaid veur. Haarm en Haarmke haar'n ook drei zeuns, Klaas, Henderk en Hammy, woarvan Klaas nog hail dicht bie woont, noameliek op ’t loantje noar ‘t gemoal tou, soamen mit Fenna. Dit hoeske mout vrouger van zien Opa en Opoe Stubbe west hebb'n. Haarm Modderman en Jaantje v.d. Ceize hebb'n hier ook woont. Op het stoomgemoal woont non Grootkoerkamp en dei et ‘n autosloperij en ‘n poar peertjes veur de aordighaid.
No heb ik aal weer twei hoeskes oversprong'n want vot noast Klaas woonde dou Gerard Weerts en zien vrauw Reinoa. Zai haar'n moar ain zeun en dei et loater nog boukholder west bie 't Stadsbedrief. Hai et dou Oortman opvolgt, dei direkt noa de oorlog aofzet is. Non woont Stoffer mit zien vrauw Jannie in Emmen, dicht bie heur dochter, 't Aander hoeske richting ‘t stoomgemoal was dou bewoont deur de familie Blokziel dei heur dochter was traauwt mit jan Kroeze van Dreibörg. Non woont d'r ‘n vrouw Brand in met twei kiender. In het leste hoeske op 't loantje et eerst nog Wolter Oldenbörger woont mit zien vrauw Paiterke.

Oude ansichtkaart van Kostverloren.

Loater et hier Luje Bruuns en Gepke nog woont, dit wazz'n de ollen van Mensie, Teupke en …… de leste noam wil mie nait in 't zin schait'n. Non hebb'n wie 't loantje had en komm'n wie weer op haarde weg. As eerste kwam je den Frans Pietje en Geesje teeg'n. Hai was nogaal een kuur'ndriever en as d'r mensen aan kwam'n den dee hai et loekje in de veurdeure open en raip hai van koek-koek. Ook muik hai wel eerappelscholkörfkes en as hai den weer een stok of wat kloar haar gooide hai ze mie op karre en mos ik moar zain dat ik ze weer kwiet wer. Hai kochde den veur dei poar centen dee hai d'r veu kreeg een pakje kaauwtabak en was den ook weer hail bliede. Den kreeg je een dubbelhoes en doar woonden dou Emmo Oolders en doove Engeltje in (zo nuimden de mensen heur) en aan de aandere kaante woonde dou Elzo Snoater mit zien Moeke. Loater mout hai nog traauwt west hebb'n, moar dat wait ik nait meer. As ik goud wait was Hanno Snoater en Aaltjo Snoater nog femilie van hom. Ook mout 'n Pieter Veld en Miene Schröder hier nog woont hebb'n, moar dei binn'n loater noar Drieborg vervoar’n.

Wiederop kreegst een allaintstoant hoeske en doar woonde dou Haarm Bulten en Geesie (Haarm faillant werd hai altied nuimt) in en dat wazz'n de grootolders van Geesje en Roelf de Groot. Olle Haarm mog hail geern scheuvelried'n en het dit ook hail laank volholl'n. Nee, nait op Noren zo-as non, moar nog op echte kouribben, zoas zai dou zed'n, en as hai remm'n mos dee hai toon’n noar boov’n en remde mit hakk'n, want doar haar hai achterin een schroeve moakt om beter te remmen. Noast Bulten kreeg je weer een dubbel hoes woarvan an de aine kaante Smit zient woonden en an de andere kaante vrau Hulsing, Jan Hulsing (Jan Bokkaadje nuimden zai hom) was doar een zeun van en ook Rooie Geus, dei loater kommies west et in Ter Aopel. Femilie Smit haar twei kiender n wicht en ‘n jong. 't Wicht is, main ik, noar kaante van Faarmsum oet voar’n en jong is loater trauwt mit ‘n duutske. Dou ik d'r moal weer an deure kwam om te vroag’n of zai nog wat neudig haar'n ston fietse van wicht tegen het roam aan. Non haar'n de maiste mensen gain belle an deure en mos ik maistieds taup'n, moar dou dei fietse d'r ston heb ik mit fietsbelle belt. Doar kwam 't duutske an en zee... wat hest doe mit pingelklokke doan? Ik zee wat zegst doe doar en zai nog een moal weer...wat hest doe mit mien pingelklokke doan... Dou kreeg ik het deur dat zai heur fietsbelle beduilde, moar ik vond het een verrekte mooie oetdrokk'n. Tonie Hisken was de volgende noaber en dei woonde doar soamen mit zien schoonzuster Betje, een goudig menske, moar beetje verleg'n. Den kreeg'n wie het winkeltje van Bakker Boektje, de noam vermeld het al, hai was bakker en Moeke deed het winkeltje mit kruudenierswoar'n en wat doar aal bie heurde. Hai bezorgde bie de maiste boeren in polder brood en stoete, moar hai bakte ook brood veur 't peerden.

Dou Aaltje en Pieter groter wazz'n hebb'n zai hom voak mit holp’n te venten (Aaltje en Pieter wazz'n hun baide kinder). Loater is Aaltje trauwt en noar Winschoot verhoest en dou de oll'n ook tot tied oet kwamm'n het zai Pieter bie zok innoom'n. Eerst waar Pieter trekkersjaffeur bie de stadsboederei’en en dou hai noar Winschoot goan is, waar hai stalknecht in de manege de Dollard. Noast Boektje kreeg je weer een dubbelhoes en doar het vrau Delger (Ol Jaantje) in ain kaante woont en olle Stutje an de aandere kaante. Stutje het loater nog in de bochte van de weg woont an de rechterkaante. Noast ol Jaantje woonde dou ook nog Jan Bolland en Fokje Looden. Hai was schoumoaker bie de soldoat'n in Assen en is doar loater ook hen verhoest. Tjakko Nap en Kea Bruuns woonden doar weer noast en dei binn'n noar Deventer verhoest. Noa Tjakko Nap kwam der 'n lutje hoeske en doar woonden de femilie Leeroar in, de olders van Geert en Grietje. Geert woont non in ‘t Achterhamrik mit zien vrau Anne en zai baaint hebben mien heugen weer hail wat opfrist, want wat is d'r in dei leste joar’n beule andert. Ik was d'r zo nait oetkomm'n en doarom Geert bedaankt veur de mitwaark'n en Anne veur heur lekker kopke thee dei ik doar hat heb.
Noast Leeroar ziend woonde dou wedevrau Eike v.d. Laon, de moeke van Moutje en grootmoeke van Tonnie van der Veen van 't Klinkerweg.

Smederij Kostverloren. Deze stond bij de adraai naar de Oudedijk.

Hiernoast hebb’n de femilie van der Loan woont mit de zeuns Foelko Stooije, Evert, Haarm en misschien nog wel 'n poar. Loater et hier Duutje en Malie Delger nog in woont. ’t Volg’nde hoes doar woonden dou de femilie Sprok in an veurkaante en achterin woonden dou de femilie Van der Geize en nog weer loater Thalle en Jan Kroeze. Sprok ziend'n haar'n ook een stok of wat kiender Kaampe, Frans, Onje en Korrel; dizze leste et aaltied op Veenhoezen woont, moar dit is aal weg. Loater hed Korrel nog op de Hoofdweg in dörp woont, Gansdiek en non zit hai in de Tjamme. De leste moal dat ik hom trof doarzo, bedaankte hai mie nog veur mooie stokje in Proathörn, want dat mag ik verrekte geer’n lezen

In ’t leste hoes veurdat wie de bochte omgoan doar woonden dou Jaantje Heeren en heur zeun Willem. Dit was ook een dubbele woon’n, want Pie Rops en Truijtje Smit mout'n doar ook woont hebb'n. Non goan wie de kaante van Bounderstroate hén en as eerste hoes komm'n den tegen de olle smederij van Neibeerte, welke loater is overnoom’n deur Etsko Mulder. Etsko het doar nait zo laank opzeten en is dou verhoesd noar Aikamp. Knelis Delger mout dou dei smederij kocht hebb'n en et d'r een gewoon woonhoes van moakt. Midden veur dei smederij oet was 'n dreihoukje in de weg en doar stôn dou destieds een Norton-pompe op dei mensen bie summerdag as de reeg’nbakk’n leeg wazz'n, van woatter veurzag. Tegenover de pompe ston 't hoes van Dokkum Diekstroa, een aanspreek stee veur aal dei mensen dei doar tou woonden. Dokkum zulf haar hail wat functies zoas joager, viskerman, boot’nbauwer, nett’nknupper, en as 't zo oetkwam den schonk hai ook nog wel ais een borrel. Zien vrau Aaltje van Stilker dei dee in hoafdzoak de kruudeniers-winkel.

Veurin links van Diekstroa door woonden dou de fam. Luppo Bruuns en Annao, de olders van Bob Bruuns. Den kreeg je het hoes van Jan Bos en Eefke van der Geize en den 't hoes van Wubbo en Matje Stutje, dei hebben joar'n laank een zulf gemoakt holten vlaigmesientje op nokke van schuure had. Hiernoa kreeg je het hoes van Olle Loden, dei vrouger vourman west et. Lutje Kloas nuimd'n zai hom dou en was de voader van o.a. Jan Looden, Janny Foktje en ik geleuf van nog een poar moar dei noamen will'n mie nait meer te binn'n schait'n. Elzo Leeroar en Annie hebb'n dat hoes loater kocht en doar natuurlijk ook woont. As leste hoes kreeg je an rechterkaante van de fam. Stirler en ik geleuf dat zai d'r non nog aaltied woon'n. Tegenover heur woonden dou boven op diek Ol Grietje Leeroar; 't was ook een dubbele woon'n en doar hebben ondermeer nog woont Emmo Oolders en Engeltje, Martha en Oarend Luppens en ook Kampke Rops et hier woont.

Beste mensen, zo komm'n wie den an 't enne van mien verhoal over Köstverloorn en ik hoop dat je mit het lezen ervan nog weer veule herinneringen te veurschien zain komm'n.

Harmen Jan Bennink
(luip mit gruintekarre in Finnewold en d’r omhên)

Een oude ansichtkaart van de Klinkerweg te Finsterwolde.

Nederlandse vertaling van: "'t Broesde vrouger ook op Köstverlor'n en Bounderstroate". ("Vroeger was er ook veel leven op Kostverloren en de Boenderweg"). door H.J.B, (Jan Bennink, groente- en fruithandelaar uit Finsterwolde, die met paard en wagen langs de deur ging).

Als je midden op de duiker stil stond en goed naar links keek dan zag je daar een huisje staan precies in de hoek van de dijk. Daar woonde toen Haarm Fritske met zijn Hinne in en dat waren weer de grootouders van Eltjo Bolland. Als ik bij Poppens (het witte huisje bij hoek Hamer en Sikkel?) klaar was en verder ging, dan ging Hinne lopende van huis af, want fietsen kon ze niet, en dan waren we beiden tegelijk bij de duiker. Dit huisje is later afgebroken. Als naaste buren moesten zij dan bij Haarm en Haarke Stubbe langs en het watergemaal 'De Splitslanden' (de Spitlanden?), waar Haarm het beheer over had en als er teveel water in de binnenlanden was, moest hij het gemaal aanzetten en dit water overpompen naar een kanaal dat in verbinding stond met het Beerster Diep. Dit pompen ging met een dieselmotor en als hij die aan had dan walmde dat ontzettend. Bij dit gemaal was een hele grote regenbak en als het bij zomerdag een tijd droog geweest was, dan gingen verscheidene buren naar Stoomers, zoals ze zeiden, om daar regenwater op te halen. Maar ja, de walm van de dieselolie kwam ook op de dakpannen terecht en ging zo mee de regenbak in..

Bij tijden dreef er een blauwe glans op het water. Bij winterdag, als het een tijdje goed gevroren had, kwam de gehele school van Drieborg schaatswedstrijden houden op het kanaal, dat voor aanvoer zorgde, want op Drieborg was daar nergens gelegenheid voor.

Haarm en Haarke hadden ook drie zonen: Klaas, Hendrik en Hammy, waarvan Klaas nog heel dichtbij woont, namelijk op het laantje naar het gemaal toe, samen met Fenna. Dit huisje moet vroeger van zijn opa en opoe Stubbe geweest zijn. Haarm Modderman en Jaantje v.d. Geize hebben hier ook gewoond. Op het stoomgemaal woont nu Grootkoerkamp en die heeft een autosloperij en een paar hobbypaarden. Nu heb ik alweer twee huisjes overgeslagen, want meteen naast Klaas woonde toen Gerard Weerts en zijn vrouw Reina. Zij hadden maar één zoon en die is later nog boekhouder geweest bij het Stadsbedrijf. Hij heeft toen Oortman opgevolgd, die direct na de oorlog is afgezet. Nu woont Stoffer met zijn vrouw Jannie in Emmen, dicht bij hun dochter. Het andere huisje richting stoomgemaal werd toen bewoond door de familie Blokzijl wier dochter getrouwd was met Jan Kroeze van Drieborg. Nu woont er een mevrouw Brand met twee kinderen. In het laatste huisje op het laantje heeft eerst nog Wolter Oldenburger gewoond met zijn vrouw Pieterke. Later hebben hier Luitje Bruins en Gepke nog gewoond, dit waren de oudjes van Mensie, Teupke en ........ de laatste naam wil me niet te binnen schieten.

Nu hebben we het laantje gehad en komen weer op de verharde weg. Als eerste kwam je dan Frans Pietje en Geesje tegen. Hij was nogal een grappenmaker en als er mensen aankwamen dan deed hij het luikje in de voordeur open en riep hij van koek-koek. Ook maakte hij wel aardappelschilenlmandjes en als hij er dan weer enkele klaar had dan gooide hij ze bij mij op de kar en moest ik maar zien dat ik ze weer kwijt raakte. Hij kocht dan voor de paar centen die hij ervoor kreeg een pakje pruimtabak en was dan ook weer heel gelukkig.

Dan kreeg je een dubbelhuis en daar woonden toen Emmo Oolders en dove Engeltje in (zo noemden de mensen haar) en aan de andere zijde woonde toen Elzo Snater met zijn moeder. Later moet hij nog getrouwd geweest zijn, maar dat weet ik niet meer. Als ik het goed heb, waren Hanno Snater en Aaltjo Snater nog familie van hem. Ook moet een Pieter Veld en Miene Schreuder hier nog gewoond hebben, maar die zijn later naar Drieborg verhuisd.
Vervolgens kreeg je een vrijstaand huisje en daar woonde toen Harm Bulten en Geesje in ('Haarm faillant' werd hij altijd genoemd) en dat waren de grootouders van Geesje en Roelf de Groot. Oude Harm mocht heel graag schaatsenrijden en heeft dit ook heel lang volgehouden. Nee, niet op Noren zoals tegenwoordig, maar nog op echte koeribben, zoals ze toen zeiden en als hij moest remmen, deed hij zijn tenen omhoog en remde hij met de hakken, want daar had hij achterin een schroef gemaakt om beter te kunnen remmen. Naast Bulten kreeg je weer een dubbele huis waar aan de ene kant Smit met zijn familie woonde en aan de andere kant mevrouw Hulsing.
Jan Hulsing ('Jan Bokkaadje' noemden ze hem) was daar een zoon van en ook Rooie Geus, die later kommies geweest is in Ter Apel. Het echtpaar Smit had twee kinderen, een meisje en een jongen. Het meisje is dacht ik richting Farmsum verhuisd en de jongen is later met een Duitse vrouw getrouwd. Toen ik er op een zekere dag aan de deur kwam, om te vragen om ze wat nodig hadden, stond de fiets van het meisje tegen het raam aan. Nu hadden de meeste mensen geen bel aan de deur en moest ik meestal kloppen, maar toen die fiets er stond, heb ik met de fietsbel gebeld.

Daar kwam het duitse vrouwtje aan en zei...wat heb je met de 'pingelklokke' gedaan? Ik zeg wat zegt u daar en zij nog een keer... wat heb je met mijn pingelklokke gedaan...Toen kreeg ik het door dat ze haar fietsbel bedoelde, maar ik vond het een verrekt mooie uitdrukking. Tonie Hisken was de volgende buurman en die woonde daar samen met zijn schoonzuster Betje, een goedaardig mens, maar een beetje verlegen. Dan kregen we het winkeltje van Bakker Boektje, de naam zegt het al, hij was bakker en moeder de vrouw deed het winkeltje met kruidenierswaren en wat daar allemaal nog bij hoorde. Hij bezorgde bij de meeste boeren in de polder rogge- en wittebrood, maar hij bakte ook roggebrood voor de paarden. Toen Aaltje en Pieter opgroeiden hebben zij hem vaak meegeholpen met het venten (Aaltje en Pieter waren hun beider kinderen). Later is Aaltje getrouwd en naar Winschoten verhuisd. Toen de beide oudjes kwamen te overlijden heeft zij Pieter bij zich in genomen. Eerst was Pieter trektorchauffeur bij de stadsboerderijen en toen hij naar Winschoten gegaan is, werd hij stalknecht in de manege De Dollard.

Naast Boektje kreeg je weer een dubbele woning en daar heeft mevrouw Delger (Oude Jantje) aan de ene zijde in gewoond en oude Stutje aan de andere zijde. Stutje heeft later nog aan de rechterkant in de bocht van de weg gewoond. Naast Oude Jantje woonde toen ook nog Jan Bolland en Fokje Looden. Hij was schoenmaker bij de soldaten in Assen en is daar later ook naar toe verhuisd. Tjakko Nap en Kea Bruins woonden daar weer naast en die zijn later naar Deventer verhuisd. Na Tjakko Nap kwam een klein huisje en daar woonde de familie Leeraar in, de ouders van Geert en Grietje. Geert woont nu in Finsterwolderhamrik met zijn vrouw Anne. Zij beiden hebben mijn geheugen weer heel veel opgefrist, want wat is er in de laatste jaren veel veranderd. Ik was er alleen niet meer uitgekomen en daarom Geert bedankt voor de medewerking en Anne voor het lekkere kopje thee dat ik daar gehad heb. Naast de woning van Leeraar woonde toen de weduwe Eike v.d. Laan, de moeder van Moutje en de grootmoeder van Tonnie van der Veen, die nu op de Klinkerweg woont. Hiernaast heeft de familie Van der Laan gewoond met de zonen Foelko, Stoffer, Evert, Harm en misschien nog wel een paar. Later hebben hier Duutje en Malie Delger gewoond. 't Volgend huis, daar woonden toen aan de voorkant de familie Sprok en achterin de familie Van der Geize en nog weer later Thalle en Jan Kroeze. Het echtpaar Sprok had ook meerdere kinderen: Kampke, Frans, Onje en Korrel; deze laatste heeft altijd op Veenhuizen gewoond, maar daar staat nu niets meer. Later heeft Korrel nog op de Hoofdweg in Finsterwolde en Ganzendijk gewoond. Momenteel woont hij in de Tjamme. De laatste keer dat ik hem daar ontmoette, bedankte hij mij nog voor dat mooi stukje in de Proathörn, want dat mocht hij heel graag lezen. In het laatste huis, voor we de bocht omgaan, woonden destijds Jantje Heeren en haar zoon Willem. Dit was ook een dubbele woning want Pieter Rops en Truitje Smit moeten daar ook gewoond hebben.

Nu gaan we richting de Boenderstraat en het eerste huis is de oude smederij van Nieuwbeerta. Deze is later overgenomen door Etsko Mulder. Etsko heeft daar niet lang gewerkt. Hij is al vrij snel verhuisd naar Ekamp.
Kornelis Delger moet toen de smederij gekocht hebben en heeft er een gewoon woonhuis van gemaakt. Midden voor de smederij uit was een driehoekje in de weg en daar stond destijds een Norton-pomp op, die de mensen bij zomerdag, wanneer de regenbakken leeg waren, van water voorzag. Tegenover de pomp stond de woning van Dokkum Dijkstra, een praatplek voor alle mensen die daar toen woonden. Dokkum zelf, had veel beroepen, zoals jager, visserman, botenbouwer, nettenknoper, en als het zo uitkwam dan schonk hij ook nog wel eens een borrel. Zijn vrouw Aaltje van Stilker, die deed in hoofdzaak de kruidenierswinkel. Vooraan, links van Dijkstra, daar woonde toen de familie Luppo Bruins en Anna, de ouders van Bob Bruins. Dan kreeg je het huis van Jan Bos en Eefke van der Geize . Vervolgens het huis van Wubbo en Matje Stutje, die jarenlang een zelfgemaakt houten vliegmachientje op de nok van de schuur hebben gehad. Hierna kreeg je het huis van de oude heer Loden, die vroeger voerman geweest was. Kleine Klaas werd hij destijds genoemd en hij was de vader van o.a. Jan Looden, Janny Foktje en ik geloof van nog een enkelen, maar de namen willen mij niet te binnen schieten. Elzo Leeraar en Annie hebben het huis later gekocht en daar natuurlijk ook gewoond. Als laatste kreeg je aan de rechterzijde het huis van de familie Stirler en ik geloof dat zij er nu nog steeds wonen. Tegenover hun woonden toen boven op de dijk de oude mevrouw Grietje Leeraar; het was ook een dubbele woning en daar hebben ondermeer ook nog gewoond: Emmo Oolders en Engeltje, Martha en Arend Luppens. Ook Kampke Rops heeft hier gewoond.
Beste mensen, zo komen we dan aan het eind van mijn verhaal over Kostverloren. Ik hoop dat er bij jullie, met het lezen ervan, nog vele herinneringen weer boven zullen komen.

Bronnen:
1. Geschreven door H.J.B, (Jan Bennink, groente- en fruithandelaar uit Finsterwolde, die met paard en wagen langs de deur ging).
2. Gedeelte van zijn beschrijving van de streek, dat als vervolgverhaal is verschenen in de Finderwolmer Proathörn, editie mrt 2000.
3. Vertaling: René van Rijn, Kostverloren 11.

Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorgvuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten
voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen...
geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres.