Genealogie van NazatenDeVries en anderen
Wiena Germs
Wiena Germs (668, Gerrms).

tr. none
met

Albert Brouwer.

Uit deze relatie 2 dochters:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Gepke*1873 Windeweer [Gr]    
Roelfie*1880 Windeweer [Gr]    


Judith von Langen
in
Genealogie van Rypert Ripperda.
Parenteel van Rypert Ripperda.

Judith von Langen, ovl. in 1659.

tr. (Jurrien ongeveer 31 jaar oud) in 1597
met

Jurrien von Münster, zn. van Heinrich Freiherr von Münster Tot Meinhòvel en Elsabe Ripperda, geb. in 1566, ovl. (ongeveer 61 jaar oud) in 1627.

Uit dit huwelijk een zoon:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Langen*1603  †1680  77


Wiert Wierts
Wiert Wierts, ged. DG op dinsdag 29 nov 1633, Noordbroek [Gr].

tr. (ongeveer 2 dagen oud) te Noordbroek [Gr] op donderdag 1 dec 1633
met

Edske Egges, dr. van Eggo Nn en NN Nn.

Uit dit huwelijk 5 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Wiert     
Tiae     
Tjaert     
Egge     
Jucke     


Wiert Wierts
Wiert Wierts.


Wiert Jansen
Wiert Jans Jansen, geb. te Bunde (Dld) op vrijdag 7 mrt 1794, ged. te Bunde (Dld) op vrijdag 7 mrt 1794, boerenknecht, dagloner.

tr. (resp. 20 en 19 jaar oud) te Beerta [Gr] op donderdag 9 feb 1815
met

Naantje Alberts Kremer, dr. van Albert Wubbes Kremer en Elle Willems, geb. te Oude Pekela [Gr] op vrijdag 6 mrt 1795, dienstmeid.

Uit dit huwelijk een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Wendelke*1828 Nieuw Beerta †1880 Beerta [Gr] 52



Bronnen:
1.Geneanet., S30


Wietske Hilgenga
Wietske Hilgenga, geb. te Nieuw Pekela op donderdag 29 jul 1920, ovl. (69 jaar oud) te Emmen op woensdag 20 dec 1989.

tr. (resp. 26 en 23 jaar oud) te Onstwedde [Gr] op dinsdag 25 mrt 1947
met

Albert Munneke, geb. te Gasselte [Dr] op zaterdag 16 jun 1923.

Wigbold Ripperda
 
in
Genealogie van Lubbert Lewe.
Parenteel van Lubbert Lewe.
Parenteel van Rypert Ripperda.

Wigbold Ripperda, geb. circa 1602, hij wordt eigenaar van het Huys te Peize, ovl. (minstens 32 jaar oud) te Peize [Dr] na 1634.



Aantekeningen bij Wigbold Ripperda.


Wigbold Ripperda.

Wigbold Ripperda is de oudste zoon van Adolf Ripperda tot Peize en Margaretha Lewe. Als bewoner van het Huis te Peize, een Drentse havesathe, is hij 3 juni 1632 als Ridder toegelaten tot de landsdag. In 1634 wordt hij als oudste zoon eigenaar van deze havesathe tegen betaling van 30.000 Carolusgulden aan zijn broers en zusters. Wigbolt overlijdt tussen 16 juni 1647 en 12 februari 1648. Kort tevoren is hij in het huwelijk getreden met Catharina Beckers, die ook als zijn dienstmaagd is genoemd en bij wie hij een dochter heeft, die Margaretha heet naar haar grootmoeder. Begin 1652 trouwt Margaretha met Bartholomeus de Coninck, die uit een Utrechtse familie stamt. Door dit huwelijk gaat het Huis te Peize over in het bezit van de familie De Coninck, die anderhalve eeuw lang eigenaar blijft. Over deze familie De Coninck staat nog meer te lezen in "Huizen van Stand".


Wigbold Ripperda wordt als gouverneur van Haarlem ´onthalst´.

tr. (resp. ongeveer 30 en ongeveer 25 jaar oud) circa 1632
met

Catrina Beckers, geb. in 1607, ovl. (minstens 42 jaar oud) te Peize [Dr] na 1649.

Uit dit huwelijk een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Margaretha*1633 Peize [Dr]    


Dossier:

Wigbold Ripperda
 
in
Genealogie van Rypert Ripperda.
Parenteel van Ewe Ewesma.
Parenteel van Rypert Ripperda.

Wigbold Ripperda, geb. te Winsum circa 1535, studeert te Geneve [Che], dient als hopman onder de prins van Oranje, studeert te Orléans [Fra], heer te Winsum, gouverneur te Haarlem [Nh], ovl. (ongeveer 38 jaar oud) te Haarlem [Nh] op maandag 16 jul 1573 (De gouverneur Wigbolt Ripperda en zijn luitenant worden op 16 juli op de markt te Haarlem op het schavot onthoofd door de Spanjaarden; een predikant wordt opgehangen; een ooggetuige vertelt, dat Ripperda in het zwart gekleed is geweest en mannelijk en standvastig de dood is ingegaan).



Aantekeningen bij Wigbold Ripperda.

Moed, kundigheid en welsprekendheid. Die drie eigenschappen worden toegeschreven aan Wigbolt Ripperda. Hij verdedigt met een klein garnizoen van 4000 man en een groep vastberaden burgers onder wie Kenau de stad Haarlem tegen een overmacht aan Spaanse troepen. Wigbolt Ripperda weet zijn mens en te bezielen en geeft zelf steeds het voorbeeld van moed en standvastig heid. In een bitter gevecht sneuvelt in zeven maanden 12.000 soldaten aan Spaanse zijde. Het is de laatste keer dat een Hollandse stad zich overgeeft..

Wigbolt Ripperda is geboren in Winsum, waarschijnlijk in 1535. Samen met zijn broer Onno studeert hij in het Genève van Calvijn en in Orleans. Hun oom Johan van Ewsum van Roden stimuleert de studenten. Wigbolt stuurt zijn oom op 15 december 1563 een brief waarin hij in latijn schrijft dat hij op 25 april in Genève is aangekomen. Hij studeert religie en talen. Genève is in die dagen wereldnieuws. Calvijn verkondigt er zijn nieuwe leer. Wigbolt wordt een aanhanger van Calvijn..


Wigbold Ripperda.
,br>Beeldenstorm.
In 1566 doet Wigbolt in zijn geboorteplaats Winsum mee aan de beeldenstorm. Kerken worden op 14 september 1566, op Kruisdag, geplunderd. De vier broers Ripperda, Peter, Asinge, Onno en Wigbolt, vernielen met twee metsel ars de altaren en de beelden van de kerspelkerk in hun stad. Ook plunderen zij de kloosterkerk..
De Ripperda’s zeggen dat zij 'hun kerk naar eigen verkiezing gaan inrichten'. Peter en Asinge Ripperda sluiten zich daarna aan bij de Watergeuzen. Beiden overlijden in 1574 in Oost-Friesland, in het Duitse Rijk..
Onno sneuvelt op 17 juni 1580. Op die dag verliest de graaf van Hohenlohe de slag op de Hardenberger Heide, waarna een Spaans leger het beleg van Groningen ontzet. (Een maand eerder sneuvelt ook Entens in Groningen). Wigbolt Ripperda weet zijn medestrijders te motiveren zich tot het uiterste te verzetten..

Wigbolt neemt dienst in het leger van de prins Willem van Oranje. Hij is hopman ofwel kapitein en wordt daarna zelfs commandant van de lijfwacht en van Willem van der Marck, heer van Lumey, admiraal van de Watergeuzen die op 1 april 1572 Brielle inneemt..
In augustus 1572 is hij met Lumey in Haarlem. Vanaf december wordt, zoa ls verwacht, de oude hoofdstad van Kennemerland omsingeld en zwaar belegerd. Willem van Oranje benoemt Wigbolt Ripperda tot gouverneur van de stad. Haarlem ligt strategisch. Holland is er letterlijk op z'n smalst, tussen Noordzee en Haarlemmermeer..
De Spanjaarden, onder leiding van Don Frederik, de zoon van de hertog van Alva, willen Holland in tweeën delen. Amsterdam komt als één van de we inige Hollandse steden niet in opstand tegen Spanje..

Woedend.
In het geheim gaan enkele afgevaardigden naar Amsterdam om met Don Frederik over de overgave te praten. Ripperda is woedend wanneer hij over de onderhandelingen hoort. Hij laat op 3 december de schutters en de burgers bij De Doelen samenkomen en houdt een vurig betoog..
'Vecht liever tot de uiterste snick adems, ja tot den laatsten droppel uw es bloed voor de vrijheid van uw stadt, als u te werpen in de Spaansche slavernij en moedwil'. Met brandende oogen en stijve kaken betoogt hij met luide stem. (Bron: Coenders in zijn Nobilarium, overzicht van de Groninger adellijke geslachten).

Meer over Ripperda.
Wigbolt Ripperda, geb. ?, overl. Haarlem 16 juli 1573. Zoon van Focko Ripperda en Clara van Ewsum. Gouverneur van Haarlem tijdens het beleg (1572- 1573)..
Haarlem verdedigde hij die stad heldhaftig tegen het beleg door Spaanse troepen onder Alva's zoon, don Fadrique de Toledo. De prins van Oranje schreef hem de volgende brief:.

Edele, eersaeme, ende besundere. Alsoe unse soldaeten tot Bueren zekeren postbode met brieven, comende uyt der vyanden leger, nedergeworpen hebben, soe hebben wy wel willen zekere extraicten daer uytseynden aan Tseraerts, ende hem bevoelen u die selve te communiceren, op dat ghy daer by moegt sien die aenslagen der vyanden, ende hoe hoochelyck dat sy u achten, nyet twyfelende oft alle dat goede geselschap te Haerlem des te meerderen moet grypen sal, waer toe wy weeten, dat aen uwe naerstigheyt nyet en sal gebreken: Ende wy sullen u poeder ende proviande beschicken soe vele moegelyck wordt. U hier mede den almogenden Heere bevelende. Gheschreven tot Delft opten iiij. dach February 1573. Uw goede vrint, Guillaume de Nassau..
Hij † 16 juli 1573 na de overgave van de stad. Hij werd op bevel van Alva onthoofd..

Wapen.
In zwart een ridder op een galopperend paard, zijn zwaard zwaaiend, de helm gesloten en versierd met een bosstruisveren, alles van goud..
De naam Ripperda is tot op de dag van vandaag een begrip in Winsum. In het bijzonder Wigbolt Ripperda, die in Winsum is geboren, spreekt tot de verbeelding. Hij is immers de dappere verdediger van de stad Haarlem tegen de Spaanse troepen. Naar de Ripperda’s zijn in Winsum vernoemd: de wijk Ripperda, de boerderij ‘Ripperdaheerd’ en de Wigbolt Ripperdastraat. De Ripperda’s zijn één van de oudste en voornaamste geslachten in de Ommelanden. Hun stamslot heeft in Farmsum gestaan. Al in 1246 wordt in een oorkonde, die trouwens niet als echt erkend wordt, Hayo Ripperda van Farmsum genoemd. Vanaf Unico Ripperda,die in verschillende oorkonden van 1375-1400 wordt genoemd, is het geslacht te volgen. Hij kan dan ook als de stamvader van de Ripperda’s worden genoemd..
(Bron: P. Noord, Winsums Verleden (pag. 34 e.v.).


Wigbold Ripperda wordt als gouverneur van Haarlem ´onthalst´.


De Ripperdakazerne in Haarlem. Foto: WP, 1890.


De ripperdakazerne in Haarlem. Foto: WP, 2010.


Dossier:

Wigbold Lewe
 
in
Genealogie van Lubbert Lewe.
Parenteel van Lubbert Lewe.
Parenteel van Rypert Ripperda.

Wigbold Lewe1, geb. te Peize [Dr] circa 1541 (1555), ovl. (ongeveer 63 jaar oud) te Peize [Dr] in jan 1604.



Aantekeningen bij Wigbold Lewe.
Hij moet niet verward worden met Wilbold Lewe (1465-1537) geh. met Wobbe ten Grave (1475-?) dr. van Joost en Grave en Elteke Schluchting.
JOOST LEWE EN 'HET HUYS' TE PEIZE.
De eerste vermelding van Peize en 'Het Huys' is in documenten uit 1178 waarin het omschreven wordt als bewoond door de Ridders van Pedeze. Als bewoners worden genoemd Lammert, Adolf, Hendrik, Menze en Rudolf.
In 1228 wordt het versterkt door de leenheer, de eigenaar, de Bisschop van Utrecht.
Tijdens de twisten tussen de geslachten Groenenberg en Gelkinge wordt Het Huys in 1241 door laatstgenoemden verwoest. Dit wordt in 1251 nog eens herhaald door de Fivelgoërs tijdens hun twisten met de Hunsingoërs. Hierbij wordt Adolf van Peize gevangen genomen. Diens zonen verwoesten in 1266 het kasteel van Rutger in Eelde. De zonen van Adolf worden hierna vermoord door de zonen van Rutger.
Rudolf en Folker vluchten, vermelding van nazaten van hen vinden we elders tussen 1352 en 1372. In Peize is het riddergeslacht Van Peize echter verdwenen.
In 1382 verwerft Roelof Polman uit Ruinen het goed met huis en hofsteden. Van hem zijn verder geen gegevens bekend. Ruim een eeuw later is dit goed in handen van het geslacht Lewe.
Het tweede 'Huys' en zijn bewoners/eigenaren.
Tussen 1511 en 1529 bouwt Wigbolt Lewe een nieuw Huys op de 'borgklip' van het verwoeste 'Huys te Peijse'. Hij is tevens eigenaar van het andere adelijke huis in Peize: Ter Hansouwe. Hij is gehuwd met Wopke ten Grave. Na hun dood erft dochter Oede Lewe Ter Hansouwe terwijl de oudste zoon Joost Lewe 'Het Huys' erft.
Joost Lewe vlucht in 1582 voor het Staatse Leger naar Groningen waarna dat leger als bestraffing het schathuis afbrand.
Zijn zoon Wigbolt bewoont het Huys samen met zijn echtgenote Wennegien Sickinge.
Wigbolts dochter Margaretha Lewe bewoont het Huys met haar echtgenoot Adolf Ripperda, afkomstig uit een oud Ommelander geslacht.
In 1632 wordt zoon Wigbolt Ripperda eigenaar/bewoner. Hij huwt in 1646 met zijn dienstmaagd -en dus niet van adel- Catharina Beckers, waarmee hun -eerder geboren- dochter Margaretha wordt gewettigd.
Deze dochter huwt in 1652 met Bartholomeus de Coninck, afkomstig uit een Utrechts geslacht.
Zoon Alexander Wigbolt de Coninck wordt door zijn familie verstoten wegens een huwelijk beneden zijn stand. Vanaf 1685 wordt zijn broer Justus de volgende 'Heer van Peize'.
Justus is gehuwd met Abelina van den Clooster. De gevelsteen met hun beider familiewapens is te zien in het huis Brinkweg 2.
Justus wordt in 1720 door aankoop eigenaar van de Havezathe Mensinge in Roden en noemt zich daarna Heer van Peise en Mensinga.
Zijn zoon Justus Zeino Abel de Coninck is gehuwd met Barbara Elizabeth van Schratenbach. Na zijn dood 1742 staat het huis mogelijk enige jaren leeg of wordt verhuurd.
Justus Bartholomeus de Coninck bewoont de Havezathe vanaf 1748. Hij is gehuwd met Theotaarda Suffrida van Unia en dit huwelijk blijft kinderloos.
Bij de dood van de Douarriere De Coninck in 1795 gaat het Huys over naar de familie Kymmell. Toevallig in datzelfde jaar verliest het Huys zijn adelijke status door het opheffen van privileges als gevolg van het uitroepen van de Bataafse Republiek door de Franse overheersers.
De erven Kymmell verkopen het Huys in datzelfde jaar aan Jan Louis Trip te Wageningen. Aan de adelijke bewoning van de Havezathe 'Het Huys te Peijse' is hiermee een einde gekomen.
Trip bewoont het Huis tot 1797 en verkoopt het dan aan Otto Ernst Graaf van Limburg Stirum. In 1803 wordt het Huis publiek geveild. Eigenaar wordt schulte Jan Willinge. Hij bewoont het Huis vanaf 1804 samen met zijn vrouwRoelfien Vorenkamp.
Na het overlijden van haar echtgenoot in 1806 hertrouwd Roelfien eind 1806 met timmerman Geert Kemkers. Het Huis raakt daarna steeds verder in verval. Het staat nog vermeld op een Franse geniekaart uit 1812. In de jaren daarna, in ieder geval voor 1818, wordt het Huis door Geert Kemkers afgebroken. De vrijkomende materialen worden onder meer gebruikt voor het huis dat nu aan de Brinkweg 2 staat. De oude gevelsteen is in dit nieuwe huis verwerkt.
Er zijn meer kenmerken in dit huis (Brinkweg 2) die herinneren aan 'Het Huys': de grote stenen (kloosterstenen), de tot de dakgoot doorlopende smalle ramen en de -al eerder genoemde- 'alliantiesteen'.
Geert Kemkers verkoopt zijn bezit in 1833 maar er is dan al lang geen sprake meer van de oude 'Havezathe'.
bewerken Archeologisch onderzoek In 1959 laat de burgemeester van Peize een onderzoek doen door het B.A.I. onder leiding van Professor Waterbolk. Doel is de exacte ligging van de oude Havezathe vast te stellen. Een indicatie daarvoor wordt gegeven door een luchtfoto waarop verkleuringen te zien zijn in het weiland.
Er worden proefgreppels gegraven waarbij resten van de fundering worden gevonden alsmede enkele voorwerpen. Hiervan zijn een rapport, een overzichtstekening en enkele foto's gemaakt.
Een aantal onderzoeken gedurende de afgelopen jaren hebben de contouren van de oude burcht prijsgegeven en tevens zijn er bij die gelegenheid een aantal oude voorwerpen opgegraven. De Historische Vereniging Pezie/Peize werkt aan een mogelijkheid om deze permanent ten toon te stellen. Daarvoor is een vitrinekast beschikbaar, verkregen door een subsidie van het 'Prins Bernhard Cultuur Fonds' welke in 2003 beschikbaar is gesteld. De vitrinekast is in 2004 aangeschaft en geplaatst in de bibliotheek Peize.
Het huis komt voor op een schilderij, toegeschreven aan Herman Collenius, en gemaakt rond 1710.

  • Vader:
    Joost (Joest) Lewe Thoe Peyse1,2 (Lewe), zn. van Wigbold Lewe en Wobbe (Wopke) ten Grave, geb. te Peize [Dr] (te Ulrum [Gr]) circa 1510 (1515)2, ovl. (ongeveer 79 jaar oud) te Groningen [Gr] op maandag 15 mei 1589, tr. (2) met Josina Manninga. Uit dit huwelijk geen kinderen, tr. (resp. ongeveer 28 en ongeveer 22 jaar oud) (1) te Zandeweer [Gr] op zaterdag 21 mei 1538.
 

ze wonen op het Huys te Peize, tr. (resp. ongeveer 30 en ongeveer 25 jaar oud) in 1571
met

Wennechien Sickinghe, dr. van Johan Sickinghe en Anna Gijsens, geb. circa 1546, ovl. (minstens 63 jaar oud) na 1609.

Uit dit huwelijk een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Margaretha Lewe*1582  †1634  52



Bronnen:
1.Huizen van stand, Jaap bos, F.J. Hulst, T. Baas, P. Brood
2.De Nederlandse Literatuur. De Nederlandse taal., Stichting DBNL te Leiden

Dossier:


Wigbolt Ripperda
in
Genealogie van Lubbert Lewe.
Genealogie van Rypert Ripperda.
Parenteel van Ewe Ewesma.
Parenteel van Lubbert Lewe.
Parenteel van Rypert Ripperda.

Wigbolt Ripperda, geb. in jan 1613, heer te Winsum, weledele erentfeste jonker op maandag 18 aug 1636, ovl. (minstens 85 jaar oud) na 1699.

otr. 1,1,1, kerk.huw. (resp. 23 en 20 jaar oud) te Groningen [Gr] op maandag 18 aug 1636
met

Ave Isabella van Herema van Holwierde, dr. van Ludolf Heer van Holwierde en Bele Sickinghe, geb. op vrijdag 25 dec 1615, dochter van Holwierda, weledele eer en deugdrijke juffer op maandag 18 aug 1636.

Uit dit huwelijk 5 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Maria Elisabeth*1637     
Maria Johanna     
Ida Isabella     
Frans Willem     
Heer Ludolph Luirdt*1648  †1721 Namen [Fra] 73



Bronnen:
1.Ondertrouwboek, Kerk. gem. Gron., Toeg.nr. 124, DTB prov. Groningen, Folio 378, OTB v.d. kerk. gem. Groningen, 1623-1636, Groningen [Gr], tussen 1623 en 1636 (maandag 18 aug 1636 OTB 542)


Wigbold Ripperda
in
Genealogie van Rypert Ripperda.
Parenteel van Ewe Ewesma.
Parenteel van Lubbert Lewe.
Parenteel van Rypert Ripperda.

Wigbold (Uvaldo) Ripperda (de Ripperda), geb. te Madrid [Esp] op dinsdag 6 okt 1722, ovl. (ongeveer 12 jaar oud) te Colonia Claudia Ara Agrippinensium [Dui] circa 1735.

  • Vader:
    Johan Willem (Wilhelm) Ripperda1, zn. van Ludolph Luirdt Ripperda en Maria Isabella van Deest, geb. te Oldehove [Gr] op zaterdag 7 mrt 16821, heer, heer, heer, afkomstig bij zijn huwelijk uit Winsum op zaterdag 12 jul 1704, jonker op zondag 13 nov 1707, hertog van Ripperda, Ommelander bestuurder, kolonel in dienst van de Republiek der Nederlanden, gedeputeerde van de Staten-Generaal te Den Haag in 1711, ambassadeur van de Republiek te Madrid [Esp] in 1715, treedt in Spaanse dienst in 1724, eerste minister en grande van Spanje, onderhandelaar in Wenen1, ovl. (55 jaar oud) te Tétouan op donderdag 17 okt 1737, tr. (1) met Aleida van Schellingwouw(de) (Alida Schellingwou). Uit dit huwelijk 4 kinderen., relatie (3) met Josepha Francisca Ramos. Uit deze relatie 3 zonen., tr. (resp. 39 en ongeveer 18 jaar oud) (2) op zaterdag 2 aug 1721.
 



Bronnen:
1.Afgeschermd, Wikipedia
2.BSOn Ondertrouwboek Groningen, RHC GA, Collectie DTB, toeg. 124, 173, folio 224v, Groningen [Gr], van 1697 tot 1705 (zaterdag 12 jul 1704)
3.Doop- en Trouwboek Oldehove, RHC GA, Collectie DTB, toeg. 124, inv.nr. 345, folio 48v, van 1661 tot 1811 (zondag 13 jul 1704)


Wigbold Hommes
Wigbold (Wibbo) Hommes (Hommens), geb. te Oostwold [Gr] circa 1567, Predikant te Midwolda, ovl. (ongeveer 71 jaar oud) te Midwolda [Gr] op vrijdag 19 feb 1638.


Aantekeningen bij Wigbold Hommes (Hommens).
•.
Wigbold is gedoopt als Wibbo Hommes en zo noemt hij zich aanvankelijk oo k. Hij gebruikt een zegel, waarop de patroon-heilige uit de Rooms-Katholi eke tijd van de kerk te Midwolda. Studeert te Heidelberg (1593) en te Fra neker (1595). Als "Wigboldus Homeri Groningensis" wordt hij op 14 april 1 593 te Heidelberg als theologisch student ingeschreven. De 11e juli 1593 wordt hem een beurs toegekend van het Collegium Casimirianum. Op 24 juni 1595 wordt hij ingeschreven als student te Franeke. Hij moet er toen al g eruime tijd zijn geweest, want al op 15 november 1594 wordt hij daar met attestatie van elders als student-lidmaat ingeschreven. In mei 1596 wordt hij als predikant te Midwolda beroepen. Was afgevaardigde van Stad en Omm elanden naar de Generale Synode te Dordrecht december 1618 - april 1619. "....verschillende pastoors weigeren met de Reformatie mee te gaan. B elangrijke kerken als Noordbroek, Zuidbroek, Termunten, Eexta en Midwol da (Old.), moeten omzien naar predikanten. Een merkwaardig beeld daarbij levert Midwolda. In 1596 komt daar Wigboldus Homeri, de stamvader van h et geslacht Wigboldus. Hij is afkomstig uit het naburige Oostwold en stud eert te Heidelberg en Franeker. Zijn familie heeft te Midwolda bezitting en en invloed. Zonder twijfel heeft zij de gemeente gewezen op de jonge s tudent en gedaan weten te krijgen dat de vacature enige tijd onvervuld bl ijft; de predikant uit Oostwold neemt de dienst waar. Dat eerst bijna tw ee jaren na de politieke overgang de kerk van de hoofdplaats van het Olda mbt een predikant krijgt, kan onmogelijk geweten worden aan financiële be lemmeringen; de kerk is rijk. Overigens treft ons uit latere jaren nog ee nmerkwaardig bericht over deze Homeri. Wanneer hij, dan bejaard, in 1638 een adjunct krijgt, moeten beide zich zuiveren van de beschuldiging dat H omeri alleen dan een adjunct zal accepteren indien deze bereid is met zi jn dochter te trouwen. Uiteraard wijzen beide de beschuldiging van de han d, hetgeen niet wegneemt dat Petrus Hoorn wel degelijk Homeri's schoonzo on wordt of reeds is (de huwelijksdatum is niet bekend)."Hij is waarschij nlijk een van de rijkste predikanten in die tijd.
•.
Fol.8 - 4 mei 1608 - Eltke Habbens verkoopt aan Wijbbo Hommens, pastor, en Assa, 2 akkers land te Oostwold in een venne van 8 akkers groot, ten oosten van het Sijeldeep, daar Aeijttije Aijtekens als gebruiker ten oosten, ten westen 't Zijldiep, strekkende zuidwaarts an Fimlinga Aa en noordwaarts in de Dollard. Getuigen: Hinrich Berents Smijtt en Zuno Onckens. [Vee 1 Beerta-731-7072]

tr. (resp. hoogstens 30 en hoogstens 23 jaar oud) te Meeden [Gr] voor woensdag 17 sep 1597
met

Assa Eltekens Assa Eltyens Eltekens, Eltiens, dr. van Elteko Eltekens en NN Hindriks, geb. te Midwolda [Gr] circa sep 1574, ovl. (minstens 62 jaar oud) te Midwolda [Gr] na 1637.

Uit dit huwelijk 8 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Hommo*1601  †1666  65
Ydechien (Ude) Homerus     
Teetie Wibbes     
Poppo Wibbes     
Eltio Wibbes     
Hillechien     
Moeder     
Bawe     


Wigbold van Ewsum
in
Parenteel van Ewe Ewesma.

Wigbold van Ewsum.


Wigbold I van Ewsum
 
in
Parenteel van Ewe Ewesma.

Wigbold I (van Ewsum van Middelstum en Nienoord), geb. in 1474, heer borg 'Ewsum', Middelstum [Gr] te Middelstum [Gr], heer borg 'Nienoord', Leek [Gr] te Nienoord, hij bezit Nienoord van 1520 tot 1528, ovl. (ongeveer 54 jaar oud) in 1528.



Aantekeningen bij Wigbold I (van Ewsum van Middelstum en Nienoord).

De borg Nienoord.
Nienoord is momenteel een landgoed in Leek, dat vooral bekend is van de b org Nienoord. Verder zijn het Nationaal Rijtuigmuseum, het Zwemkasteel, een camping en het Familiepark Nienoord op het landgoed gevestigd.
De oorspronkelijke borg is gebouwd in 1525 door de familie Van Ewsum die afkomstig was uit het Oord bij Middelstum. De naam oord duidt op eiland, namelijk het land dat tussen het Startenhuistermaar en het Hogepandsterma ar is gelegen. De streek heet nu Oldenoord. De borg Nienoord werd vanaf 1 693 bewoond door de graven Von Inn- und Knyphausen. Georg Wilhelm von In n- und Knyphausen was namelijk getrouwd met Anna van Ewsum en de borg we rd nu eigendom van zijn familie.
In 1850 is de borg geheel verbrand. Vanaf 1884 was Nienoord eigendom van de familie Van Panhuys, en zij gaven in 1886 opdracht de borg te herbouw en in art nouveau en neoclassicistische stijl. Alleen de toegangspoort u it 1708 herinnert nog aan de vroegere glorie.
Op 6 november 1907 raakte de koets waarin de familie Van Panhuys zat te w ater. Jonkheer Johan was met echtgenote, zoon en schoondochter onderweg n aar Groningen, zij verdronken allen in het Hoendiep bij Hoogkerk.
De borg herbergt tegenwoordig het Nationaal Rijtuigmuseum. Een andere bez ienswaardigheid is de schelpengrot die zich bevindt in een gebouw in de r ozentuin.
De jonkers van Nienoord bezaten een groot deel van het veen ten zuiden v an Leek. Een belangrijk bezit in de tijd van de grote ontginningen — tu rf was veel waard. Het gebied staat daarom bekend als het Nienoorterveen. De naam Jonkersvaart herinnert aan de zeggenschap van de heren van Nie noord.

Ewsum.
Wigbold erft de borg Ewsum van zijn vader Onno en in 1494 wordt de borg d oor de Groningers vernield.
In 1515 komt het tot een openlijke breuk tussen George van Saksen en gra af Edzard van Emden. De broers Ewsum kiezen de kant van George. Na de inn ame van Appingedam worden zij door George tot ridder geslagen. George do et zijn rechten over aan Karel de vijfde, ook dan blijven de broers aan B ourgondische kant. Zij huldigen Karel van Gelre niet als heer, maar wijk en uit naar Hasselt, waar vooral Relof de Geldersen bestrijdt. Van Wigbo ld horen we in die tijd niet zoveel. Hij wordt in 1515 door George van Sa ksen officieel van zijn eed van trouw ontslagen en in 1520 ook door Kar el V. Daarna mag hij van Karel van Gelre naar de Ommelanden terugkeren, w aar hij zich wijdt aan de opbouw van Nienoord en de vestiging van zijn po sitie in Vredewold. Hij sterft in 1528. Zijn politiek wordt voortgezet do or zijn weduwe Beetke en hun vijf zonen, Onno, Johan, Hidde, Christoffel en Wigbold. Ook nu komt het niet onmiddellijk tot een boedelscheiding. Be etke blijft op Nienoord wo-nen en Ewsum schijnt ook door haar zonen niet bewoond te zijn. Er is tenminste sprake van huisbewaarders. Onno, zoon v an Relof, sterft in 1537 zonder wettige nakomelingen. Dus komen Ewsum, Me nsinge, Nienoord en Raskwerd, afkomstig van Beetke, aan de kinderen van de in 1528 gestorven Wigbold. Kort voor en na de dood van Beetke in 1554 komt het eindelijk tot boedelscheidingen waarbij Johan Ewsum en Mensing e, Christoffel Raskwerd en Wigbold Nienoord verkrijgt. Onno en Hidde zijn dan al gestorven.


't Huis Nyenoort tot Midwolde, op de kaart van Theodorus Beckering (1712-1790) in 1781.
Het onderschrift luidt: 'de Erven van de Heer W. Baron van In en Kniphuisen'.

tr. (resp. ongeveer 28 en ongeveer 20 jaar oud) in 1502
met

Beetke (Betica) Aeylkema van Rasquert (van Ewsum) (Aylkema to Rasquert), dr. van Asynghe Aylkuma Thoe Raskwerth en Bywe In Den Ham, geb. circa 1482, erfvrouwe te Rasquert [Gr], ovl. (ongeveer 72 jaar oud) in 1554.

 



Aantekeningen bij Beetke Aeylkema van Rasquert (Aylkema to Rasquert).
Beetke Aylkema van Rasquert (ca 1482 - 1554) Is de echtgenote van Wigbolt van Ewsum. Na diens dood beheert zij het bezit van haar echtgenoot en weet dit door een agressief aankoopbeleid belangrijk uit te breiden, waarmee zij de positie van het geslacht van Ewsum in het Vredewold belangrijk versterkt.
Beetke stamt uit het hoofdelingengeslacht van de Aylkema's die een borg bewonen in Rasquert. De oudste vermelding van het geslacht dateert uit 1464. Haar vader, Asinga Aylkema, steunt de aanspraken van Albrecht van Saksen en diens zoons op Stad en Lande.
Beetke is enig kind. Haar geboortejaar is niet bekend, maar zal tussen 1480 en 1485 hebben gelegen. Zij huwt in 1502 Wigbolt van Ewsum, die ook tot het kamp van de Saksen behoort. Door het verzet van de stad Groningen slagen de Saksische hertogen er echter niet in Groningen en de Ommelanden te onderwerpen. Als de stad na het Oost-Friese intermezzo in 1518 Karel van Gelre als landsheer aanneemt, kiezen Wigbolt en Beetke eieren voor hun geld en onderwerpen zij zich aan de Gelderse hertog.
In 1524 sticht Wigbolt de borg Nienoord. Als erkentelijkheid voor zijn onderwerping verleent Karel van Gelre hem daarna het erfelijk grietmanschap over Vredewold. Nienoord wordt de basis voor de turfwinning rond Leek. Het opgang brengen van de vervening is een kostbare aangelegenheid die Wigbolt aan de rand van een bankroet brengt. Na zijn overlijden in 1528 neemt Beetke het heft in handen. In 1537 sterft haar vader, hetgeen voor een flinke financiële impuls zorgt. Door een uitgekiend aankoopbeleid en met de nodige intimidatie weet zij de turfwinnerij tot een redelijk succes te maken.


Beetke van Rasquert.

Beetke krijgt in 1531 van de gezamenlijke buren van Vredewold het erfgrietmanschap opgedragen. De rechtstoel van Vredewold wordt daarmee 'staande'. Haar nakomelingen kunnen zich Heer of Vrouw van Vredewold noemen.
Beetke en Wigbolt hebben drie zonen. De oudste, Johan, krijgt na het overlijden van Beetske in 1554 de borg Ewsum, de tweede, Christofer, krijgt de ouderlijke borg van Beetke in Rasquert, en de jongste, Wigbolt, krijgt Nienoord. Hun dochter, Anna van Ewsum erfvrouwe van Peize, trouwt met Fokko tot Winsum uit het geslacht Ripperda.
Na haar overlijden wordt ter nagedachtenis van haar een klok gegoten met het volgende opschrift: frou beetke va rasweert nagelaten weduwe un frouwe tho eewessum en het jaartal 1555. Deze klok wordt in 1715 door de toenmalige rentmeester van het voormalige klooster Dickninge gekocht voor de Ommerschans. In 1789 is de klok door de broers Joachimus Lunsingh en Wyncko Tonckens naar Huis te Westervelde (de Tonckensborg) gebracht, waar het sinds die tijd dienst doet als bengelklokje.[1].
01. Lonsain, B. Het bengelklokje van Dikninge in: Nieuwe Drentse Volksalmanak 1935, blz. 16 t/m 27.

Een gezin dat over uitzonderlijk veel nog onbekende vernoemingen beschikte en daarom afzonderlijke aandacht verdient, is dat van de in 1502 gehuwde Wigbolt van Ewsum en Beetke to Rasquert. Van hen zijn acht kinderen bekend, van wie Onne en Gele genoemd zullen zijn naar de grootouders van vaderskant, die op het moment van geboorte van deze twee kinderen al overleden waren. De zoon Hidde was genoemd naar zijn in 1494 overleden oom, terwijl Wigbolt dezelfde naam als zijn vader kreeg. De namen van de grootouders van moederszijde, Asinga to Rasquert en Biwe in den Ham, die beiden de geboorte van hun kleinkinderen beleefd zullen hebben, treffen we niet aan; zij werden pas na hun dood in de volgende generatie vernoemd. Namelijk in de personen van Asinga Ripperda, zoon van Anna van Ewsum, en Biwe Onsta, dochter van Gele van Ewsum.

Van de overige vier kinderen komen de voornamen schijnbaar uit het niets: Johan, Christoffer, Clara en Anna. De namen Clara en Anna treffen we overigens ook onder de kinderen van Wigbolts zuster Ewe aan, en veel eerder nog vinden we een Clara Onsta († ca. 1440), een volle nicht van Wigbolts grootmoeder Menneke Ewesma. Voor een Johan moeten we nog verder terug in de tijd: een broer van Wigbolts betovergrootmoeder Ewert Onsta (en tevens van Beetkes betovergrootmoeder Bauwe Onsta) droeg die naam, maar het is natuurlijk niet geheel zeker dat Johan van Ewsum aan deze wel zeer verre verwant zijn naam ontleende.

Nu was de familie Van Ewsum meer dan alle andere Ommelander adellijke geslachten internationaal georiënteerd en politiek actief. Het is daardoor mogelijk dat de namen ontleend zijn aan vorsten of andere adellijke personen uit de kringen rond de hertogen van Saksen die een of meer van deze kinderen ten doop hieven. Het is echter evengoed mogelijk dat de kinderen naar de respectieve heiligen genoemd waren, die alle vier in de late Middeleeuwen grote populariteit genoten. Van de heilige Christoffel is verder een relatie tot de Van Ewsums bekend. Zij bezaten de collatie van het aan deze heilige gewijde altaar te Loppersum (M. Hartgerink-Koomans, Het geslacht Ewsum (Groningen/Batavia 1938) 33-35.). Hun voorvader Onno Onsta voerde hem in de 14de eeuw zelfs op zijn zegel (R.H. Alma, ‘De vroegste ontwikkeling van de Groninger heraldiek’, Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie 54 (2000) 5-45, ald. 16 (met afbeelding), zodat het niet uitgesloten is dat het hier een speciaal met de familie verbonden heilige betreft.

Uit dit huwelijk 9 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Anna*1510  †1555  45
Onno  †1537   
Wigbolt II*1521 Leek, Nienoord †1584 Oterdum [Gr] 63
Hidde  †1546   
Johan  †1570   
Gela  †1574   
Clara  †1583   
Christoffel Baltharsz*1605     
Clara  †1581   


Dossier:


Wigbold Lewe
in
Genealogie van Lubbert Lewe.
Parenteel van Lubbert Lewe.

Wigbold Lewe, geb. te Ulrum [Gr] in 1465, Hoofdman te Groningen [Gr] tussen 1461 en 1465, burgemeester te Groningen [Gr] in 1465, ovl. (ongeveer 72 jaar oud) circa 1537.

relatie (1)
met

Wobbe (Wopke) ten Grave, dr. van Joost ten Grave en Elteke Schluchting, geb. te Groningen [Gr] circa 1475, tr. (2) met Tymen de Zuere. Uit dit huwelijk geen kinderen.

Uit deze relatie een zoon:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Jonker Joost (Joest)*1510 Peize [Dr] †1589 Groningen [Gr] 79

tr. (ongeveer 64 jaar oud) (2) in 1529
met

Tymen de Zuere, tr. (2) met Wobbe (Wopke) ten Grave. Uit dit huwelijk geen kinderen.

Wigbolt II van Ewsum
 
in
Parenteel van Ewe Ewesma.

Wigbolt II van Ewsum, geb. te Leek, Nienoord in 1521, hij erft de borg Nienoord, Verslag van 1555 tot 1584 Nienoord is in het bezit van Wigbold II, ovl. (ongeveer 63 jaar oud) te Oterdum [Gr]1 hij sterft aan de verwondingen die hij oploopt bij de Slag van Oterdum op dinsdag 31 jan 15841.



Aantekeningen bij Wigbolt II van Ewsum.

Veengrond van Wigbold.
Een zekere Garbrandt Dercks Weersema (1525 - 10 juli 1570) en gehuwd met NN, wordt genoemd in 1560, 1561, 1565 en 1566, waarbij hij veen overdraagt aan Wigbold en zijn broer Johan. (Archief Groninger Parochiekerken, in v. nr. 34, folio 3,4,9). Op 14-10-1560 wordt huur voor het kerkeland te O ostum voldaan door Garbrand Derks Weersuma. Hij bewoont tevens dit land. (AGP onv. nr. 298, regest 824). Onder nr. 104 (Inventaris Huisarchief v an de Nienoord): Als getuige:o.a. Sycke Harckema. Onder nr. 105: Verzegeling, waarbij Sicke Harkema en Garbrandt Derks Weersema, als eigenerfde v an Niebert en Tolbert, een stuk veen aan de Zwarte Rijth aan Johan en Wig bolt van Ewsum overgedragen. Tevens wordt nog vermeld op 14-4-15 49: Garb ranth Wyrsma, die met enkele anderen, voornamelijk ingezetenen van Vredew olt, ao.Tolbert en Midwolde, afstand doet van zijn aandeel in het kerkges toelte in het koor ten noorden van het hoogaltaar in de kerk van Tolber t, Garbranth Wyrsma woonde in 1549 volgens het regest op "Hoyeke Volkerts -heerd". (Archief Lewe, regest 104) De "Haye Volkers Heert" wordt in 15 40 genoemd in het schtregister voor de jaartax, waarin opgenom en heel Vr edewolt. De heerd is gelegen te Niebert(Nybert), is groot 15 roeden en wo rdt in 1540 gebruikt door Coep,(=Coop dus voor Jacob). De naam Garbrant of Wiersuma komt in de schatting van de jaartax te Niebert niet voor. (Om melander archief, inv.nr. 39). Op zijn grafzerk (GDW 438): "Ao 1570, 3 da ge voer Jacoby, starf Gerbrant Weersema". Op die zerk is huismerk no. 53 vermeld. Later verschijnt het wapen met de pelikaan en drie jongen.

"Uiteindelijk zijn de partijen tot elkaar gekomen en is de grens bepaald. Een acte die daarvan getuigt is van 6 nov. 1559, op welke datum een ve rzegeling is opgemaakt die als volgt begint: "Wij Ewe Awema, Albert Ifftr um, Sicke Harkema, Ee Bunnema, Ilo Gratema, Leo und Dreus Iwema, Hedde En ema, Focko Sappema, Warner Taminga, Garbrant Derk Weersema, Peter Bennem a, Menno Hijmersma, mit allen den ingesetenen und gemenen egenerfden in 't Oldbert und Nibert und die daar egen venen hebben in dessen tween kers pelen,". Deze acte verhaalt over dit reeds in 1545 ontstane geschil tuss en Vredewold enerzijds en aan de andere kant "den Abt der Godthuises tho Adwert, den ingesetenen in der Helle und den kerspell to Roden". De abt met consorten "vermeenden gerechtiget to sijn van der Hellen an nae Wema busch undt Nijebert deur die Vredewoldener venen to graven", onze Nieberte rs/Toberters waren het daar natuurlijk niet mee eens. Dankzij onder meer de inspanningen van Johan und Wigbolt van Ewssum is het geschil met de abt cs. uiteindelijk "in vruntschap . upgenomen und verdragen". Uiteraard hebben de broers van Ewssum daar de nodige kosten voor gemaakt, maar m ede dankzij onder meer een "sware timmering eens nien Ziels [nieuwe sluis] om onse water uet tho voeren" zijn de eigenerfden kennelijk een beet je in geldnood gekomen. De onderhavige acte legt vast dat bovenvermelde e igenerfden bijeen zijn geweest in de Olderberder kerk en dat aldaar is be sloten dat met veen betaald zal worden, en de gebroeders van Ewssum verkl aren: "dat wij ons dien opgelopenen unkosten interesse moetsell und schad en mit specificierde stuck venes hebben affsoenen laeten". " (Bron: P.E. Post, Veenendaal).

"Op 22 april 1549 is een acte opgemaakt waarin Auwe Gratema, Ono Harckem a, Sicke Harkama, Albert Iftema, Leo IJwema, Paebe Bousema, Tijaert Beren ts, Benno Wijema, Bonne Bonnema, Bonno Fossema, Garbrant Wijrsema, Bonne Ebersma, Arent Hinricks en Wisse Dathens hun deel in de kerkstoel in het koor ten noorden van het altaar schenken aan Iwo Auwema." (Bron: P.E. Pos t, Veenendaal).

Oterdum en het einde van Wigbold.
In de geschiedenis is het kleine dorpje Oterdum vooral van belang door zi jn strategische ligging. Dit blijkt wel uit het feit dat er in de 15e ee uw een gewapende schans compleet met manschappen wordt aangelegd, die ver scheidene keren het terrein is geweest van belegeringen. In 1499 laatt Ed uard, graaf van Oost Friesland, de schans versterken. In 1514 wordt deze door de Saksen ingenomen en in 1583 en 1584 door de Spanjaarden. Troepen onder leiding van het driemanschap Heer van Nijenoort, Wigbold van Ewsu m, Azinga Entes maken een eind aan de belegering van Oterdum door de Span jaarden. Hierbij loopt Wigbold van Ewsum verwondingen op, waaraan hij later bezwijkt.


Bron: De Nederlandsche Leeuw, Jaargang 11, 1893, blz. 68.

 
 

tr. (resp. ongeveer 33 en ongeveer 26 jaar oud) op zaterdag 11 sep 1554
met

Geertruida van Willich, geb. in 1528, ovl. (ongeveer 42 jaar oud) in 1570.

Uit dit huwelijk 8 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Casper*1564 Nienoord †1639 Nienoord 75
Balthasar  †1625   
Melchior  †1584   
Hendrik  †1582   
Geertruid  †1368   
Anna  †1617   
Elisabeth     
Frederik     



Bronnen:
1.De Nederlandsche Leeuw, DeNedlLeeuw

Dossier:


Wija Eppens
Wija Eppens, geb. te Zuidbroek in 1537, ovl. (ongeveer 45 jaar oud) te Meeden [Gr] op woensdag 22 sep 1582.

relatie
met

Ebele (Ebel) Edsekens1, geb. te Meeden [Gr] in 1540. Is op 1 aug. 1596 aanwezig bij de viering van het Heilig Avondmaal te Midwolda, landbouwer, ovl. (ongeveer 56 jaar oud) te Zuidbroek op donderdag 1 aug 1596.

Uit deze relatie 8 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Frescke*1560 Zuidbroek    
Sijbele*1563     
Frerick*1563  †1619  56
Eppo*1564 Zuidbroek †1637  73
Eltio     
Meerten*1570 Meeden [Gr] †1635 Meeden [Gr] 6510 
Tjacko*1572  †1617  45
Frerick*1563  †1619  56



Bronnen:
1.Kerkvoogd in Zuidbroek, S778


Wijbbe Eelsinck
Wijbbe (Wibbe) Eelsinck (Wubbe), geb. te Ellersinghuizen circa 1440 (circa 1490), ovl. (minstens 40 jaar oud) te Ellersinghuizen na 1480.

relatie
met

NN Nn.

Uit deze relatie een zoon:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Willem Wibbes Wibbes*1515 Ellersinghuizen †1569 Ellersinghuizen 54


Wijbranda Appelman
Wijbranda Appelman.

relatie
met

Johan Stachouwer.

Uit deze relatie een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Sibranda  †1666   


Wijcher Waslander
Wijcher Waslander.

relatie
met

Tallina Hindriks Westers.

Uit deze relatie een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Hillechien*1851 Zuidbroek †1923  72

')}