Genealogie van NazatenDeVries en anderen
Alke Bos
in
Genealogie van Godde Hilling.
Parenteel van Godde Hilling.

Alke Bos (3008), geb. te Vlagtwedde [Gr] in 1861, dienstmeid.

tr. (resp. ongeveer 27 en ongeveer 33 jaar oud) te Winschoten [Gr] op donderdag 26 apr 1888
met

Hindrik Smit (1167), zn. van Egbert Smit en Trijntje Hillinga, geb. te Winschoten [Gr] circa okt 1854 (sep 1854), Kleermaker, Overlijdens aangifte op maandag 15 jan 18552, ovl. (ongeveer 3 maanden oud) te Winschoten [Gr] op zondag 14 jan 1855 (circa vrijdag 14 jan 1910) Leeftijd bij overlijden: 4 maand2.


Bronnen:
1.Burgerlijke stand (Genlias): Groninger Archieven, aktenummer 8., S80
2.Burg. Stand (Genlias); Gron. Arch.: Aktenr. 3, gem. Winschoten., S341


Alke Hulsing
Alke Hulsing, geb. te Nieuweschans [Gr] op donderdag 4 apr 1872, ovl. (78 jaar oud) te Finsterwolde [Gr] op woensdag 22 nov 1950.

tr. (resp. 23 en 21 jaar oud) te Finsterwolde [Gr] op vrijdag 21 jun 1895
met

Menso Heeren, geb. te Beerta [Gr] op maandag 16 mrt 1874, ovl. (55 jaar oud) te Stadpolder, Gemeente Beerta op zaterdag 21 sep 1929.

Uit dit huwelijk 5 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Edo*1895 Kostverloren †1895 Kostverloren 0
*1895 Kostverloren †1895 Kostverloren 0
Harmke*1897 Finsterwolde [Gr]    
Edo*1897 Finsterwolderhamrik †1897 Finsterwolderhamrik 0
Hindertje*1903 Oudedijk, Gem. Beerta †1904 Oudedijk, Gem. Beerta 1



Bronnen:
1.BS Huwelijksregister Nieuweschans, RHC GA (zaterdag 16 dec 1871 akte 16)
2.BS Geboorteregister Beerta, RHC GA, Collectie DTB (zaterdag 25 nov 1848 akte 80)


Elsabe Middachten
Elsabe Middachten, ovl. in 1513.

tr.
met

Johan Sticke, zn. van Johan Sticke en Jutte van Pesie, ovl. in 1488, tr. (1) met Lutgard van Essen. Uit dit huwelijk geen kinderen.

Uit dit huwelijk een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Jutta*1480 Goor [Ov] †1540 Delden [Ov] 60


Alke Hulsing
Alke Hulsing.

  • Vader:
    Berend Hulsing1,2, zn. van Jan Hulsing en Harmke van Dijk, geb. te Oudedijk, Gem. Beerta1 circa dinsdag 24 sep 18781, boerenknecht na zaterdag 16 dec 1899, arbeider voor vrijdag 8 nov 1918, ovl. (ongeveer 40 jaar oud) te Finsterwolderhamrik, Gem. Finsterwolde2 op vrijdag 8 nov 19182,2, begr. te Finsterwolde [Gr], geen kinderen, tr. (resp. ongeveer 21 en 20 jaar oud) te Beerta [Gr]4 op zaterdag 16 dec 18994 Wettiging 1 kind.
 

relatie
met

Derk Veld.


Bronnen:
1.BS Geboorteregister Beerta, RHC GA, Collectie DTB (donderdag 26 sep 1878 akte 104)
2.BS Overlijdensregister Finsterwolde, RHC GA (vrijdag 8 nov 1918 akte 58)
3.Wettingsakte: Burg. Stand (Genlias); Gron. Arch.: Aktenr. 41, gem. Beert a., S296
4.BS Huwelijksregister Beerta, RHC GA (zaterdag 16 dec 1899 akte 41)
5.BS Geboorteregister Beerta, RHC GA, Collectie DTB (zaterdag 11 jan 1879 akte 4)
6.BS Overlijdensregister Finsterwolde, RHC GA (maandag 5 nov 1962 akte 14)
7.Burg. Stand (Genlias); Gron. Arch.: Aktenr. 41, gem. Finsterwolde., S297


Alke Bauckens
in
Parenteel van Tyacko Tiddinga.

Alke Bauckens, ovl. na zondag 4 nov 1646.


Alke de Vries
in
Genealogie van Melchior Borchart.
Parenteel van Melchior Borchart.
Parenteel van NN Hunigue.
Parenteel van Tyacko Tiddinga.

Alke (Heilke) Borcherts de Vries, geb. te Finsterwolde [Gr] circa zaterdag 6 jun 1795, dienstmeid op vrijdag 5 mrt 18191, ovl. (ongeveer 63 jaar oud) te Midwolda [Gr] op zaterdag 25 sep 1858.


Aantekeningen bij Alke (Heilke) Borcherts de Vries.
Zij komt ook voor als Aafke Borgers en als Aalke en verder als Borgert Berends de Vries, Berent Borgerts en Borgert Pieters.

  • Vader:
    Borchert Beerendsz de Vries2, zn. van Berent Borcherts (De Vries) en Bouwina Melcherts (Huninga), geb. te Finsterwolderhamrik, Gem. Finsterwolde voor zondag 10 apr 1768, ged. NH te Finsterwolde [Gr] op zondag 10 apr 1768, woont Ekamperweg 27 Ekamp, woont op een boerenbehuizing met 7.23 ha land, gekocht van zijn ouders Ekamperweg 27 Finsterwolde [Gr] tussen 1701 en 1843, komt voor als landbouwer en als grondgebruiker van 1801 tot 18343, woont in het huis nummer 181, oud 67 jaar voor dinsdag 3 jun 1834, ovl. (minstens 66 jaar oud) vermoedelijk te Ekamp, Gem. Finsterwolde2 (in het BWO wordt vermeld dat hij overleden is te Meerland) op dinsdag 3 jun 18342 's avonds om 11.00 uur2, kerk.huw. (beiden minstens 27 jaar oud) te Finsterwolde [Gr] op zondag 17 jan 1796.
 

tr. (resp. ongeveer 23 en 21 jaar oud) te Delfzijl [Gr] op vrijdag 5 mrt 1819
met

Gerrit Haijs (Gerrit Heijes) Klap8, zn. van Haije Eikes (Kastelein) en Anje Gerrits, geb. te Woldendorp [Gr]8 op maandag 22 jan 17988,7,8, ged. te Woldendorp [Gr]8 op zondag 28 jan 17988,8, boerenknecht op vrijdag 5 mrt 1819, dagloner op vrijdag 20 mei 1859, ovl. (68 jaar oud) te Woldendorp [Gr]8 op maandag 31 dec 18668,8, tr. (resp. 61 en ongeveer 62 jaar oud) (2) te Midwolda [Gr] op woensdag 2 nov 1859 met Zwaantje Willems Veld8, dr. van Willem Leuken Veld (arbeider) en Trijntje Geerts, geb. te Eexta [Gr]8 in 17978,8, ged. NH8 te Eexta [Gr]8 op zondag 22 jan 17978,8, boerenknecht, ovl. (ongeveer 90 jaar oud) te Scheemda [Gr]8 op donderdag 24 nov 18878,8. Uit dit huwelijk geen kinderen.

Uit dit huwelijk 7 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Haijo*1819 Borgsweer [Gr] †1856 Midwolda [Gr] 37
Nieske*1822 Oterdum [Gr] †1901  79
Roelf*1822 Midwolda [Gr] †1901  79
Anje*1824 Oterdum [Gr] †1892 Oostwold [Gr] 68
Borchert Gerrits*1829 Nieuwolda [Gr] †1876 Midwolda [Gr] 47
Bouwina*1833 Midwolda [Gr] †1910 Oostwold [Gr] 77
Hindrik*1841 Midwolda [Gr] †1912  71



Bronnen:
1.Burg. Stand (Genlias); Gron. Arch.: Aktenr. 7, gem. Delfzijl., S284
2.Doopboek Finsterwolde, Kerkeboek Finsterwolde, Collectie DTB, toeg. 124, van 1763 tot 1811 (dinsdag 3 jun 1834)
3.Burg. Stand (Genlias), S490
4.Geneanet, Henk Wolda., S497
5.Burg. Stand (Genlias), S496
6.Geneanet, Robert Bekkering en Brenda Hofman., S39
7.Burg. Stand (Genlias), S494
8.Stamboom Swijgman en Feiken(S) van Genealogieonline.Nl, donderdag 25 sep 2008


Alke Douwes Uildriks
Alke Douwes Uildriks, dagloonster op zaterdag 16 dec 1871.

relatie
met

Jan Luppes van Dijk, dagloner op vrijdag 24 nov 1848.

Uit deze relatie een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Harmke*1848 Nieuw Beerta †1926 Finsterwolde [Gr] 77


Allard Coenders Van Helpen
in
Genealogie van Abel Tamminga.
Parenteel van Abel Tamminga.
Parenteel van Lubbert Lewe.
Parenteel van Rypert Ripperda.

Allard Coenders (Allard) (Coenders van Helpen), kapitein, overste, luitenat commandant te Bourtange [Gr], commandeur van de vesting te Bourtange [Gr] in 1623, ovl. op vrijdag 28 okt 1633.

tr. (Amele ongeveer 57 jaar oud) (1) te Groningen [Gr] op donderdag 12 apr 1607 (1607)
met

Amele Entens, dr. van Meyo Entens en Bawe van Uterwyck, geb. in 1550, ovl. (ongeveer 73 jaar oud) in 1623.

Uit dit huwelijk een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Bouwina*1585  †1667  82

tr. (2) te Groningen [Gr] op dinsdag 24 okt 1623 (1623)
met

Lucia van Heede (van Hede), ovl. in 1633.

Allard Tjarda van Starkenborgh
 
in
Genealogie van Hendrik Clant.
Genealogie van Sico Tjaerda van Starkenborgh.
Parenteel van Abel Tamminga.
Parenteel van Ewe Ewesma.
Parenteel van Hendrik Clant.
Parenteel van Johan Rengers.
Parenteel van Lubbert Lewe.
Parenteel van NN Hunigue.
Parenteel van Rypert Ripperda.
Parenteel van Sico Tjaerda van Starkenborgh.

Allard Tjarda van Starkenborgh, geb. op zaterdag 20 jun 1620, Allard is de oudste zoon en komt op Verhildersum, ovl. (ongeveer 52 jaar oud) in 1673.



Aantekeningen bij Allard Tjarda van Starkenborgh.


Allard Tjarda van Starkenborgh

Hij is de oudste zoon van Lambert Tjarda van Starkenborgh en Frederica Gayckinga. Hij volgt zijn vader op als Heer van Verhildersum, jonker en hoveling te Wierhuizen, Leens, Wehe en Zuurdijk. In 1648 huwt hij Gratia Susanna Clant, dochter van Edzart Jacob Clant en Bouwina Coenders.
Van Allard is het avondmaalzilver afkomstig dat hij in 1653 aan de kerk van Leens schenkt. De zilveren schotel en beker zijn beide gegraveerd met een afbeelding van de kerk en de toren van leens en de letters A.T.v.S.H.v.V. en L, dat wil zeggen Allard Tjarda van Starkenborgh, Heer van Verhildersum en Leens. Het gestoelte der Van Starkenborgh's in de kerk, met boven-voor een wapenschild met de wapens van Van Starkenborgh, Clant, Gaikinga en Coenders, stamt ook uit de 17e eeuw, evenals waarschijnlijk de preekstoel en koorafsluiting met de mooie koperen bankopzetten met getorste kaarsehouders (kaarsetorentjes) en het wapen Tjarda van Starkenborgh. Er is een portret van zijn gezin op de borg.

Hij bekleedt net als zijn vader talrijke functies. Allard talrijke functies, zoals lid van de admiraliteit te Harlingen in 1645, 1646, lid van het college van Gedeputeerde Staten van Stad en Lande in 1647-1649, 1658, 1665 en 1666, lid van het admiraliteitscollege te Amsterdam in 1654, 1655, curator der universiteit te Groningen, bewindhebber der West Indische Compagnie enz. In Leens en omstreken heeft hij als redger en collator veel invloed.

Beleg van Groningen.
In 1672 bij het beleg van Groningen door de bisschop van Munster, Bernard van Galen, 'Bommen Berend', is Allard Tjarda van Starkenborgh belast met het commando over een groep soldaten en boeren om de wacht te houden bij de oostelijke en noordelijke dijk van het Reitdiep, opdat de vijand niet over het Reitdiep zal komen om de stad te omsingelen.
Van Allard Tjarda van Starkenborgh is nog een lijst van nagelaten goederen en rechten van 1679, een inventaris:.
I. 'Heerlijkckheden en Gerechtigheden van Liens, Verhildersum met annexen. Vorders Unicus Collator van Pastorije, kercken, costerijen, wat naeme het magh hebben, een staande Schepperie en arflijck an 't huis Verhildersum. Ook de Schepperije ofte schouwinge van de Leenster, Weester Hamricken bij Hoornhuizen en van de Provesttije dijcken van Leens ofte noordwester dijck.
II. Opstellinge der Heemsteden in 't Carspel Leens (17 stuks).
III. Opstellinge der Arflanden van wijlen de H. E. Geb. Heer Allard Tjarda van Starkenborgh, 1. Ten eersten 8 juck genaemt de poortvenne, wordt bij het Huis gebruikt. 2. De Borghvenne groot 8 juk, wordt bij het Huis gebruikt. 3. 10 juk ten oosten de singel, wordt bij 't Huis Verhildersum gebruikt. 4. 4 juk ten noorden de singel soo bij 't Huis Verhildersum gebruikt wordt. 5. 3 juk ten westen van de singel. 6. 9 juk wijrd ten zuiden van de weg, soo bij de borgh wordt gebruikt.
IV. Beclemde Arflanden (7 percelen).
V. Opstellinge der angecofte Landen (6 boerderijen en 15 kleinere percelen).
VI. Opstellinge der landerijen tot Cloosterburen en Heerlijcheijt en gerechtigheit toe Cloosterburen en dijckhaver (9 percelen landerijen).
Hermannus Mellingh heeft doen ter tijt het Recht bedient en dat Jaerlijx voor 50 car. gl. En daer en boven de halve breucke (boete), boven de 5 marcke. Noch soo komt mij van ijder heert Landes dartich Jucken of daer over, een Mudde dijckhaver toe, - de minderen nae advenant (na verhouding), alles volgens register. Oock soo komt mij toe het schouwen van vonders en het verleggen van dien. Als mede in het Coer der kercke den kelder om mijn dooden daer in te laeten setten.'.
'Daer en boven komt mij toe alleen, het stellen van een sijlrechter van Liens. Alsmede een wedman. Noch de Deken-lammer en koeschotten. Tafel Leen. 3 jucken in de valge, wort gebruikt door Tidde Martjes, 't juk voor 5 daelder, is te saemen 15 daelder. DerdehalffJucken soo Jan Alberts in de valge gebruickt voor 12 daelder.'.

Bij de secularisatie in 1594 komen de tienden aan de provincie, die ze in 1656 publiek verkoopt. 'Lienster dekenlammer koeschotten bij de E. E. Jr. Allart Tjarda van Starkenborgh gecoft voor 362 gulden.
Onder Tafelleen of Tafelgoed wordt verstaan goederen, waarvan de opbrengst bestemd is voor de bekostiging van de tafel, d.w.z. van de maaltijden van de bisschop, dus in het algemeen van de hofhouding van de bisschop.

Scheidacte van 1679.
Een andere acte, eveneens van 1679, een scheidacte, geeft de borg met de heerlijkheden en gerechtigheden, die op de drie zoons Edzard Jacob, Lambert en de minderjarige Bartold vererft, meer gespecificeert: 'het Huis Verhildersum met de hoven, tuynen, singels, laenen, graften, poorten, bruggen ende heerlijkheden en gerechtigheden als het staende Redgerrecht tot Leens, de unique collatie van kerk, pastorij, costerij, organist, prebende, vicarije ende Taefelleen tot Leens, alle gestoelten ende graeven in de kerke tot Leens aen het huys Verhildersum gehoorig, mitsgaeders de dijckhaver tot Leens, als ook de staende Schepperij van Verhildersum over Leens en Zuurdijck ende het stellen van een Zijlrichter over Leens en Zuijrdijck, mede staende dijckrecht van Leens ende alle verdere gerechtigheden tot het Huys Verhildersum behorende. (o.a. jachtrecht, zwanedrift en duivenvlucht, eigenlijk emolumenten van het redgerrecht)'.

Verhildersum op het toppunt van zijn glorie! De Gouden Eeuw! Dat Allard Tjarda van Starkenborgh bewindhebber is van de Westindische Compagnie, zal daar ook wel toe bijgedragen hebben!.


Het gezin Allard Tjarda van Starkenborgh. Allard Tjarda van Starkenborgh, zijn echtgenote Gratia Susanna Clant en hun toen levende tien kinderen. Twee engelt jes in de lucht houden de familiewapens van Van Starkenborgh en Clant vast. Zij symboliseren gestorven kinderen.

Een van de opmerkelijkste interieurstukken van de borg Verhildersum in Leens is het familieportret Tjarda van Starkenborgh. Deze invloedrijke jonker familie is meer dan twee eeuwen eigenaar van Verhildersum. In het midden van de 17e eeuw behoort het geportretteerde gezin van Allard Tjarda van Starkenborgh en Gratia Susanna Clant tot de meest welvarende borgbewoners in Groningen. Zoals in die tijd gebruikelijk, had ook dit gezin een huis in de stad Groningen. Het is immers de Gouden Eeuw, de glorietijd van de Ommelander adel. Het echtpaar bestelt voor beide huizen diverse schilderijen, waaronder hedt genoemde familieportret. Het wordt in 1670 geschilderd door Martinus van Grevenbroeck. De laatste restauratie levert enkele verrassingen op.

Door de afmetingen van 3.91 bij 2.82 meter is het schilderij een van de grootste familieportretten, zo niet het grootste, van Nederland. Afgebeeld zijn, zoals genoemd: Allard Tjarda van Starkenborgh, zijn echtgenote Gratia Susanna Clant en hun dan levende tien kinderen. Twee engeltjes in de lucht houden de familiewapens van Van Starkenborgh en Clant vast. Zij symboliseren gestorven kinderen.

De ouders zitten links op het schilderij op een kleine verhoging. De oudste zoon Edzart Jacob staat in het midden op de voorgrond, de oudste dochter Frederica, tevens het eerstgeboren kind, staat rechts. De andere kinderen: Lambert, Bouwina, Anna, Elisabeth, Barthold, Josina, Albert en Hiddi na Anna staan er verspreid tussen. Het portret straalt voornaamheid en rijkdom uit, hetgeen precies de bedoeling van de opdrachtgever zal zijn geweest. De zwierige, uitbundig geplooide kleding, de gloedvolle kleuren, attributen als olijftakjes, pijlen en edelstenen, het zijn kenmerken van toen zeer modieuze Barokstijl, die de schilder letterlijk met verve heeft toegepast.
Behalve personen komen er gebouwen op het doek voor: rechtsboven de borg Verhildersum zoals die er rond 1670 moet hebben uitgezien. We zien hem in zijn grootste vorm: met de oostelijke vleugel, aan de zuidzijde twee puntgevels van het poortgebouw en de westelijke vleugel. Middenachter is de Petruskerk van Leens geportretteerd, die de relatie tussen borgfamilie en Leens tot uitdrukking brengt. Allard was heer van Verhildersum en Leens en heeft als unicus collator het alleenrecht belangrijke beslissingen te nemen in kerkelijke aangelegenheden c.a.

Voorjaar 1968 krijgt de toenmalige beheerder van de borg Verhildersum, de Vereniging Ommelander Museum voor Landbouw en Ambacht, het portret in bruikleen van de familie Tjarda van Starkenborgh. Het heeft daarvoor als familiebezit verschillende keren een verhuizing moeten doorstaan. De imposante afmetingen maken dat het niet door de deuropening van de borg kan. Na langdurig overleg heeft men besloten het doek van het latwerk te halen, om het uiteindelijk op de plaats van bestemming, de zaal, 'muurklaar' te maken. De zaal is kort daarvoor ontstaan door drie kleinere vertrekken samen te voegen, om voldoende wandruimte voor het schilderij te creëren.
In 1989 schenkt de familie het portret aan Verhildersum. Een restauratie wordt zorgvuldig voorbereid en twee jaar later is het zover. Restaurator mevrouw E.F. Mösenbacher uit Den Haag en haar assistente, mevrouw L. Speldenkamp, verrichten in de zomer van 1991 het specialistische project ter plaatse. Borgbezoekers kunnen het proces op de voet volgen.

Nadat alle vernislagen en overschilderingen zijn verwijderd, ontdekt men dat het portret eigenlijk bestaat uit twee op zichzelf staande schilderijen. Het kan gesplitst worden in twee even grote panelen, de compositie van ieder deel is evenwichtig. Dat van deze mogelijkheid gebruik is gemaakt, blijkt wel uit de manier waarop de twee delen zijn samengevoegd. Ze zijn ten opzichte van elkaar iets verschoven. Deze fout is niet hersteld bij de restauratie.
Volgens de toenmalige conservator van Verhildersum, de heer F.J. Veldman, is het heel goed mogelijk dat het kunstwerk vanaf het begin bestemd is geweest voor het stadshuis van de familie. Waarschijnlijk is het opgenomen in een betimmering: de rechter en de linker bovenhoek van het schilderij zijn namelijk niet volledig, maar blijken te zijn aangevuld met stukjes linnen uit andere schilderijen.

Het portret is eigendom van de familie geweest, totdat het aan Verhildersum wordt geschonken. Waarschijnlijk is het wel lange tijd buiten beeld geraakt. In 1928 is het schilderij als het ware herontdekt: het lag in een kist opgevouwen als een harmonica, zoals gebruikelijk is geweest bij huishoudlinnen. Op regelmatige afstanden zitten er scherpe vouwen in het doek, waar alle verf is afgesprongen. Hoewel die vouwen nu met veel moeite zijn bijgewerkt, zijn ze nog wel zichtbaar.
(br>
De drie kinderen van Allard en Cracia.

Tegenover dit fleurige familietafereel hangt in de grote zaal een geschilderd portret van Gratia Susanna Clant als weduwe. Het schilderij van de drie kinderen van Allard van Starkenborgh en Gratia Susanna Clant, gemaakt door Jan Janszoon de Stomme, in 1654, hangt in het Groninger museum.
Van de 11 kinderen uit dit gezin is de oudste een dochter, Frederika, die in 1679 trouwt met Bernhard Johan van Prott, heer op Rikkerda te Lutjegast en commandant van de vesting Bourtange in 1672. Hij is reeds weduwnaar van Albertina Lucretia Snabel en hertrouwt na de dood van Frederika in 1687 met Cecilia Elisabeth Tamminga, van Ludema, Usquert, die weduwe is van Daniël de Hertoghe.

  • Vader:
    Lambert Tjarda van Starkenborgh, zn. van Ludolph Tjarda van Starkenborgh en Hidda Onsta, geb. te Garsthuizen [Gr] in 1592, ovl. (ongeveer 54 jaar oud) te Groningen [Gr] op dinsdag 16 jan 1646, tr. (resp. ongeveer 27 en ongeveer 24 jaar oud) te Groningen [Gr] op donderdag 4 jul 1619.
 
  • Moeder:
    Frederica Gaykinga, dr. van Allert Gaykinga van ter Borg en Joest Jensema, geb. te Warfhuizen [Gr] in 1595, ovl. (hoogstens 42 jaar oud) voor dinsdag 1 dec 1637.
 

tr. (resp. 28 en 17 jaar oud) op donderdag 24 sep 1648
met

Gracia Susanna (Gratia) Clant, dr. van Edzart Jacob Clant Van Scheltema-Nijenstein en Bouwina Coenders van Helpen, geb. te Helpen [Gr.] op zondag 24 nov 1630, ovl. (59 jaar oud) op donderdag 21 sep 1690.

 



Aantekeningen bij Gracia Susanna (Gratia) Clant.

Gracia Susanna (Gratia) Clant.
Geboren 1630, gestorven 1690. Zij is een dochter van Edzart Jacob Clant van Scheltkema-Nijenstein te Zandeweer en Bouwina Coenders van Helpen. Haar vader is een van de oprichters geweest van de West-Indische Compagnie en is lid van de Raad van State en van de Staten Generaal van de Republiek.

Aantekeningen bij Jonker Allard Tjarda van Starkenborgh en Gracia Susanna (Gratia) Clant


Het familieportret in Verhildersum
Een van de opmerkelijkste interieurstukken van de borg Verhildersum in Le ens is het familieportret Tjarda van Starkenborgh. Deze invloedrijke jonk erfamilie was meer dan twee eeuwen eigenaar van Verhildersum. In het midden van de 17e eeuw behoorde het geportretteerde gezin van Allard Tjarda van Starkenborgh en Gratia Susanna Clant tot de meest welvarende b orgbewoners in Groningen. Zoals in die tijd gebruikelijk, had ook dit gezin een huis in de stad Groningen. Het was immers de Gouden Eeuw, de glori etijd van de Ommelander adel. Het echtpaar bestelde voor beide huizen div erse schilderijen, waaronder dit familieportret. Het werd in 1670 geschilderd door Martinus van Grevenbroeck. De laatste restauratie leverde enkele verrassingen op.
Door de afmetingen van 3.91 bij 2.82 meter is het schilderij een van de grootste familieportretten, zo niet het grootste, van Nederland.
Afgebeeld zijn, zoals genoemd: Allard Tjarda van Starkenborgh, zijn echtgenote Gratia Susanna Clant en hun toen levende tien kinderen. Twee engeltjes in de lucht houden de familiewapens van Van Starkenborgh en Clant vast. Zij symboliseren gestorven kinderen.
De ouders zitten links op het schilderij op een kleine verhoging. De oudste zoon Edzart Jacob staat in het midden op de voorgrond, de oudste docht er Frederica, tevens het eerstgeboren kind, staat rechts. De andere kinderen: Lambert, Bouwina, Anna, Elisabeth, Barthold, Josina, Albert en Hiddina Anna staan er verspreid tussen. Het portret straalt voornaamheid en rijkdom uit, hetgeen precies de bedoeling van de opdrachtgever zal zijn gew eest. De zwierige, uitbundig geplooide kleding, de gloedvolle kleuren, at tributen als olijftakjes, pijlen en edelstenen, het zijn kenmerken van toen zeer modieuze Barokstijl, die de schilder letterlijk met verve toepaste.
Behalve personen komen er gebouwen op het doek voor: rechtsboven de borg Verhildersum zoals die er rond 1670 moet hebben uitgezien. We zien hem in zijn grootste vorm: met de oostelijke vleugel, aan de zuidzijde twee p untgevels van het poortgebouw en de westelijke vleugel. Middenachter is de Petruskerk van Leens geportretteerd, die de relatie tussen borgfamilie en Leens tot uitdrukking brengt. Allard was heer van Verhildersum en Leens en had als unicus collator het alleenrecht belangrijke beslissingen te nemen in kerkelijke aangelegenheden c.a.
Voorjaar 1968 kreeg de toenmalige beheerder van de borg Verhildersum, de Vereniging Ommelander Museum voor Landbouw en Ambacht, het portret in bruikleen van de familie Tjarda van Starkenborgh. Het had daarvoor als famil iebezit verschillende keren een verhuizing moeten doorstaan. De imposan te afmetingen maakten dat het niet door de deuropening van de borg kon. Na langdurig overleg besloot men het doek van het latwerk te halen, om het uiteindelijk op de plaats van bestemming, de zaal, 'muurklaar'te maken. De zaal was kort daarvoor ontstaan door drie kleinere vertrekken samen te voegen, om voldoende wandruimte voor het schilderij te creëren.
In 1989 schonk de familie het portret aan Verhildersum. Een restauratie werd zorgvuldig voorbereid en twee jaar later was het zo ver. Restaurator mevrouw E.F. Mösenbacher uit Den Haag en haar assistente, mevrouw L Spel denkamp, verrichtten in de zomer van 1991 het specialistische project ter plaatse. Borgbezoekers konden het proces op de voet volgen.
Nadat alle vernislagen en overschilderingen waren verwijderd, ontdekte men dat het portret eigenlijk bestond uit twee op zichzelf staande schilderijen. Het kon gesplitst worden in twee even grote panelen, de composit ie van ieder deel is evenwichtig. Dat van deze mogelijkheid gebruik is gemaakt, blijkt wel uit de manier waarop de twee delen zijn samengevoegd. Ze zijn ten opzichte van elkaar iets verschoven. Deze fout is niet hersteld bij de restauratie.
Volgens de toenmalige conservator van Verhildersum, de heer F.J. Veldman, is het heel goed mogelijk dat het kunstwerk vanaf het begin bestemd w as voor het stadshuis van de familie. Waarschijnlijk was het opgenomen in een betimmering: de rechter en de linker bovenhoek van het schilderij waren niet volledig, maar bleken te zijn aangevuld met stukjes linnen uit andere schilderijen.
Het portret is eigendom van de familie geweest, totdat het aan Verhildersum werd geschonken. Waarschijnlijk is het wel lange tijd buiten beeld geraakt. In 1928 is het schilderij als het ware herontdekt: het lag in een kist opgevouwen als een harmonica, zoals gebruikelijk was bij huishoudlinnen. Op regelmatige afstanden zaten er scherpe vouwen in het doek, waar alle verf was afgesprongen. Hoewel die vouwen nu met veel moeite zijn bijgewerkt, zijn ze nog zichtbaar.

Uit dit huwelijk 11 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Edzart Jacob*1657  †1716  5911 
Anna     
Lambert*1658 Groningen [Gr] †1722  63
Bouwina*1660  †1729  69
Frederika     
Lambert     
Elisabeth  †1728   
Barthold  †1692   
Josina     
10 Albert     
11 Hiddina Anna Leens [Gr]    


Dossier:


Allegona Eeck
Allegona Eeck, geb. te Groningen [Gr] op zondag 21 feb 1655, ovl. (37 jaar oud) op zondag 17 aug 1692.

tr. (resp. 23 en ongeveer 23 jaar oud) te Wirdum op vrijdag 1 apr 1678
met

Eilko Tamminga, zn. van Eger Tamminga en Eylck Eylkesdr. Van Stedum Clant, geb. te Groningen [Gr] circa 1655, Burgemeester van Groningen, ovl. (ongeveer 66 jaar oud) op zondag 26 jan 1721.

Uit dit huwelijk een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Johanna Willemina*1687 Groningen [Gr] †1729 Groningen [Gr] 41


Allegonda Tiddinga
in
Parenteel van Tyacko Tiddinga.

Allegonda Eggericks Tiddinga.

relatie
met

Hero Aitiens Sterenborch, zn. van Aitie Synckens Sterenborch en Esse Eggens Phebens, Luitenant.

Uit deze relatie 3 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Eggerick  †1670   
Fossa     
Hissien Aitiens  †1652   


Allegonda Asserhuis
Allegonda Asserhuis, geb. circa 1605.

relatie
met

Johan Eeck, zn. van Tjaard Eeck en Johanna Bernards, Dokter Hij studeerde aan de Academie te Groningen, functie.


Aantekeningen bij Johan Eeck.
De stichter van Ekenstein was dokter Johan Eeck, zoon van houtkoper Tjaa rt Eeck en zijn echtgenote Johanna Bernards uit Farmsum. De dokter was de eerste bewoner van het huis, dat 750 jaar in de familie bleef. Johan E eck studeerde en promoveerde aan de Academie in Groningen. Hij werd Secre taris der Stad, later van Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten. Hij is burgemeester van de stad Groningen geweest, evenals zijn zoons Sicco en Johan. Op gedenkstenen in de Der Aa-kerk in Groningen kunt u hun nam en vinden.

Uit deze relatie 2 zonen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Sicco*1630     
Johan     


Allegonda Maria Clant
in
Genealogie van Hendrik Clant.
Genealogie van Rypert Ripperda.
Genealogie van Sico Tjaerda van Starkenborgh.
Parenteel van Abel Tamminga.
Parenteel van Ewe Ewesma.
Parenteel van Hendrik Clant.
Parenteel van Johan Rengers.
Parenteel van Lubbert Lewe.
Parenteel van NN Hunigue.
Parenteel van Rypert Ripperda.
Parenteel van Sico Tjaerda van Starkenborgh.

Allegonda Maria Clant, geb. in 1665, ovl. (ongeveer 89 jaar oud) in 1754.

  • Vader:
    Derk Jacob (Dirk) Clant van Hanckema1, zn. van Edzart Jacob Clant Van Scheltema-Nijenstein en Bouwina Coenders van Helpen, geb. op dinsdag 12 jan 16381, heer van Hanckema, schepper te Zandeweer [Gr], lid Gedeputeerde Staten, lid Staten Generaal, luitenant van de Hoofdmannenkamer, lid van de Gedeputeerde Staten en Staten Generaal, jonker op woensdag 26 mei 1660 en op dinsdag 7 nov 1662, op Nijenstein op dinsdag 29 mrt 1661 en op dinsdag 7 nov 1662, jonker op dinsdag 7 nov 1662 en op zaterdag 23 feb 1664, woont op Borg Hanckema te Zuidhorn na 1675, ovl. (62 jaar oud) op zaterdag 10 apr 1700, kerk.huw. (resp. 22 en ongeveer 23 jaar oud) te Groningen [Gr]2 op woensdag 26 mei 16602, wonen op borg Juckema na woensdag 26 mei 1660.
 
  • Moeder:
    Margaretha Josina (Margrete) Rippera van Jukema (Ripperda), dr. van Maurits Ripperda van Jukema en Margaretha Clant van Menkema, geb. circa 1637, vrouwe van de borg 'Juckama', Zeerijp [Gr].
    de borg 'Juckama'
    De Juckema borg
    Juckema is een borg ten noorden van het dorp Zeerijp in de Nederlandse provincie Groningen. De borg heeft in het streekje De Groeve gelegen, op de plek van de huidige boerderij Ju(c)k(k)emaheerd (Garsthuizerweg 1). Vanaf het dorp heeft tot ongeveer 1750 een laan richting de borg (Juckemalaan) gelopen, die in de loop van de 20e eeuw grotendeels is verdwenen.
    Geschiedenis
    In 1634 wordt Juckema voor het eerst genoemd toen Maurits Ripperda deze heerd erfde van zijn vader Adolf Ripperda van Peize. Niet lang hierna zal deze heerd zijn uitgegroeid tot een borg. Hij trouwt met Margareta Clant van Menkema. Maurits schenkt aanzienlijke bedragen aan de Jacobuskerk ter bekostiging van een nieuw orgel en een nieuwe preekstoel. Na zijn dood in 1665 wordt hij hiervoor herdacht met een rouwbord, het eerste dat in de Jacobuskerk wordt opgehangen. Zijn dochter Margaretha Clant trouwt met Derk Jacob Clant van Nijenstein, maar overlijdt al in 1670, waarna haar man nog enkele jaren op de borg woont. In 1672 wordt hij aangeslagen voor de 100e penning ter bekostiging van het Gronings Ontzet, wat neerkomt op ongeveer 1000 gulden. Daarmee is hij verreweg de rijkste man van Zeerijp; de borgheren van Boukuma en Haykema hoeven elk slechts 500 gulden te betalen en die van Eelsum komt zelfs helemaal niet voor onder de aangeslagenen. In 1675 koopt Derk de Hanckemaborg in Zuidhorn en gaat daar wonen. In 1682 wordt Juckema door hem geschonken aan zijn zoon Edzard Jacob Clant (II), die echter een jaar later overlijdt. In 1687 schenkt Derk het vervolgens aan zijn net volwassen zoon Maurits Clant. Ondanks dat Derk zich heeft gevestigd in Zuidhorn wordt zijn rouwbord na zijn dood in 1700 niet opgehangen in de kerk van Zuidhorn (waarvoor hij wel een preekstoel heeft laten maken met zijn wapen), maar in de Jacobuskerk.
    Zijn zoon Maurits verlaatt na zijn dood de borg, die vervolgens in tweeën wordt gesplitst: De ene helft komt in handen van zijn zus Allegonda Maria Clant en de andere helft gaat naar de dochter van zijn zusje Baudewina (getrouwd met Gerhard Horenken van Dijksterhuis), Margareta Josina Horenken.
    In 1704 trouwt Margareta met Willem Alberda van Menkema, waardoor Menkema en Dijksterhuis in een hand komen. In het jaar erop overlijdt Margareta echter in het kraambed. Willem verkoopt in 1711 zijn deel van de borg aan Lambert Tjarda van Starkenborgh van Onstaborg. Deze is inmiddels getrouwd met de eerder genoemde Allegonda Maria Clant waardoor de borg weer in een hand komt. Lambert en Allegonda wonen echter elders en verkopen de borg daarom al een jaar later (in 1712) aan Jan Jansen en Anje Eppens, die de borg kort daarop laten afbreken. Later wordt op de plek van de borg de boerderij Juckemaheerd gebouwd.
    Bronnen, noten en/of referenties
    * Formsma W.J, Luitjens-Dijkveld Stol R.A, Pat A. (1987), De Ommelander Borgen en Steenhuizen. pp. 530-531.
    * Huizing, L. et al. [red.], (1993), Van Riepster licht tot Wilgenstee. pp. 22-23.
    weduwe Schaffers op woensdag 26 mei 1660, ovl. (ongeveer 33 jaar oud) op dinsdag 21 okt 1670, begr. te Zeerijp [Gr] in de kerk, kerk.huw. (resp. ongeveer 20 en ongeveer 21 jaar oud) (1) te Groningen [Gr]3 op vrijdag 28 dec 16573 met Roedolph (Rudolf) Schaffer, zn. van Berend Schaffer, geb. in 1636, jonker en hoofdeling Fraeylemaborg, Losdorp [Gr], ovl. (hoogstens 23 jaar oud) voor zondag 6 apr 1659. Uit dit huwelijk een zoon.
 

tr. (resp. ongeveer 36 en minstens 42 jaar oud) in 1701
met

Lambert Tjarda van Starkenborgh Tot Wetsinge4, zn. van Allard Tjarda van Starkenborgh en Gracia Susanna (Gratia) Clant, geb. te Groningen [Gr]4 aan de Boteringestraat voor donderdag 12 sep 1658, ged. te Groningen [Gr]4 in de Martinikerk op donderdag 12 sep 16584,4, hij koopt de Onstaborg van Frederica Wenghe te Wetsinge [Gr] in 1695, ovl. (minstens 63 jaar oud) in 1722.

 

Uit dit huwelijk een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Margaretha Bouwina*1703  †1785  82



Bronnen:
1.De Nederlandse Literatuur. De Nederlandse taal., Stichting DBNL te Leiden
2.BSO Ondertrouwboek Kerkelijke gemeente Groningen, RHC GA, Collectie DTB, toeg. 124, inv.nr. 167, folio 121v, van 1656 tot 1660 (woensdag 26 mei 1660)
3.Ondertrouwboek Kerkelijke gemeente Groningen, RHC GA, Collectie DTB, Toeg.nr. 124, Inventarisnr.: 167, Groningen [Gr], van 1656 tot 1660 (vrijdag 28 dec 1657)
4.Algemeen Doopboek Kerkelijke gemeente Groningen, RHC GA, Collectie DTB, toeg. 124, Inventarisnr.: 147, Groningen [Gr], van 1658 tot 1676 (donderdag 12 sep 1658)


Allegonda Susanna Van Echten
in
Genealogie van Sico Tjaerda van Starkenborgh.
Parenteel van Abel Tamminga.
Parenteel van Ewe Ewesma.
Parenteel van Hendrik Clant.
Parenteel van Johan Rengers.
Parenteel van Lubbert Lewe.
Parenteel van NN Hunigue.
Parenteel van Rypert Ripperda.
Parenteel van Sico Tjaerda van Starkenborgh.

Allegonda Susanna (Aldegonda Suzanmne) Van Echten, geb. te Echten [Dr] Huis Echten op woensdag 15 mei 17761, ged. te Echten [Dr] in de kapel van Huize Echten op dinsdag 21 mei 1776, ovl. (21 jaar oud) te Leens [Gr] Huis Wehe op dinsdag 20 mrt 1798, begr. te Wehe op maandag 26 mrt 1798.


Aantekeningen bij Allegonda Susanna Van Echten.
Allegonda Susanne, geboren te Echten op 15-05-1776, dochter van Roelof ba ron van Echten en Anna Willemina Tiarda baronesse Tiarda van Starkenborg h. Getuige: Allegonde Susanne baronesse de Haarsolte.
Ze is gedoopt in de kapel bij huize Echten.

  • Vader:
    Roelof V van Echten tot Echten2,3,4,5, zn. van Johan IV Heer van Echten en Aldegonda Suzanna van Hearsolte, geb. te Echten [Dr]2 Huis Echten op vrijdag 5 okt 17312, ged. 2,2, Heer van Echten te Echten [Dr], gedeputeerde voor twee jaren 1758, 1762, 1766, 1770, 1773, 1776, 1780, gedeputeerde voor twee jaren 1787, 1791 en 1794-1795, Ette in Dieverderdingspil van dinsdag 3 jul 1759 tot 1790, ovl. (65 jaar oud) te Echten [Dr] Huis Echten op zaterdag 16 sep 1797, begr. te Hoogeveen [Dr]2 op donderdag 21 sep 1797, otr. op donderdag 26 mrt 17722 h.c, kerk.huw. (resp. 40 en ongeveer 32 jaar oud) te Ruinen [Dr]2 op donderdag 16 apr 17722.
 

wonen op Borgweer te Wehe, tr. 6,6, kerk.huw. (resp. 18 en 23 jaar oud) te Echten [Dr]2 ´in de capelle bij den huize Echten´ op dinsdag 16 sep 17942
met

Ludolph Tjarda van Starkenborgh en Echten2, zn. van Edzard Tjarda Van Starkenborgh en Lucia Helena Van Burmania, geb. te Wehe2 op woensdag 13 feb 17712, ged. te Wehe2 op zondag 17 feb 17712, overlijdens aangifte op dinsdag 16 okt 1821, ovl. (50 jaar oud) te Wehe2 op maandag 15 okt 18212 Zijn overlijdensakte vermeld 1770 als geboortejaar.


Aantekeningen bij Ludolph Tjarda van Starkenborgh en Echten.
Hij probeert vanaf 1805 Verhildersum telkens te verhuren, maar dat lukt niet. Na zijn dood verkoopt zijn zoon Edzard Verhildersum.

Uit dit huwelijk 2 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Jhr. Mr. Edzard*1797 Wehe †1872 Breukelen-St.Pieters 7417 
Anna Wilhelmina     



Bronnen:
1.Doop- en trouwboek Ruinen, Drents Archief, van 1764 tot 1811 (dinsdag 21 mei 1776)
2.Inventaris v.D. archieven v.H. Huis te Echten e.D. Alg. Comp. etc, Boek, Mr. P. Brood, mr. F. Kevering-Buisman,e.a., Rijksarchief Drenthe, Assen [Dr], 1980 (blz. 38)
3.Inventaris v.D. archieven v.H. Huis te Echten e.D. Alg. Comp. etc, Boek, Mr. P. Brood, mr. F. Kevering-Buisman,e.a., Rijksarchief Drenthe, Assen [Dr], 1980 (blz. 51)
4.Echten achthonderd: 1181-1981, H.J. de Blécourt, L. Huizing en E.J. Offerh, Ruinen [Dr], 1981
5.De bouwgeschiedenis van het Huis te Echten', in: De monumenten van Drenthe I, C.F. Janssen, Assen [Dr], 1985
6.Doop- en trouwboek Ruinen, Drents Archief, van 1764 tot 1811 (dinsdag 16 sep 1794)


Allegunda Ripperda
in
Genealogie van Rypert Ripperda.
Parenteel van Rypert Ripperda.

Allegunda Ripperda, ze staat bekend als een knappe vrouw, hofmeesteres bij de graaf te Oldenburg [Deu], wordt beleend door de leenheer van Keppel te Vorden [Ge] op zondag 2 jul 1533, ovl. tussen 1583 en 1589, begr. te Aurich [Deu] (in de kerk naast haar man).

  • Vader:
    Boelo (Bolo) Ripperda, zn. van Hayo II Ripperda en Eylcke (Eilke) Houwerda, geb. circa 1473, heer te Farmsum [Gr], proost te Farmsum [Gr], hoofdeling te Farmsum [Gr], heer te Petkum [Deu], proost te Appingedam [Gr], hoofdeling te Appingedam [Gr], ovl. (ongeveer 79 jaar oud) in 1552, relatie.
 

tr.
met

Georg van Münster, zn. van Roelof Heer van Ruinen en Bauwe van Heemstra in den Ham (Loppersum), hoofdeling te Appingedam [Gr], hoofdeling te Loppersum [Gr], overste in dienst van de hertot van Gelre, hoofdeling te Westerwolde, drost te Aurich [Deu], overste in dienst van hertog Karel van Gelre, drost te Wedde [Gr] in 1543, begr. te Aurich [Deu] (in de kerk naast zijn vrouw).

Uit dit huwelijk een dochter:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Allegunda  †1583 Aurich [Deu]  


Allert Eltjens
Allert Eltjens.



Bronnen:
1.Wagenborgen - Rechterlijke Archieven - Sebo Abels ., S639


Allert Luppes
Allert Luppes.


Allart Tamminga
in
Genealogie van Abel Tamminga.
Genealogie van Lubbert Lewe.
Parenteel van Abel Tamminga.
Parenteel van Lubbert Lewe.

Allart Tamminga, geb. circa 1450, hoofdeling te Hornhuizen [Gr], ovl. (ongeveer 48 jaar oud) op zaterdag 25 jun 1498.

tr. (resp. ongeveer 38 en ongeveer 28 jaar oud) (1) op maandag 2 jan 1488
met

Gesina (Gese) Coenders, dr. van Hendrick Coertsz Coenders van Helpen en Oede Lewe, geb. in 1460 (circa 1445).

Uit dit huwelijk 2 kinderen:

 naamgeb.plaatsovl.plaatsoudrelatiekinderen
Abel*1498  †1549 Hornhuizen [Gr] 51
Anna  †1570   



Almina Mescher
Almina Mescher.

relatie
met

Jan Hesse, zn. van Jan Harms Hesse en Talea Brechtesende.


Almuth Cirksena
Almuth Cirksena, geb. in 1465, ovl. (ongeveer 57 jaar oud) circa 1522, begr. te Norden, Klooster Marienthal in 1523.

  • Vader:
    Ulrich I Cirksena (Van Oost-Friesland)1,2,3, zn. van Enno II Edzardisna Von Greetsiel Und Norden en Gela Beninga von Manslagt, geb. te Norden in 14081,2,3, wordt door kiezer Friedrich III in de erfelijke "Reichsgravenland" verheven, is de eerste graaf van Oost-Friesland van 1441 tot 1466, ovl. (ongeveer 58 jaar oud) te Emden (Dld) op woensdag 26 sep 1466 of 26 sept. 1466, relatie.
 

tr.
met

Engelmann von Horstell.


Bronnen:
1.Die Begründung der Erstgeburtsnachfolde im ostfriesischen Grafenhuas der Cirksen, Hans Heinrich Hobbing, Aurich [Deu], 1915
2.Ostfriesland bis zum Aussterben seines Fürstenhauses, Heinrich Reimers, Bremen, Dld., 1925
3.Das Geschlecht Cirksena, Ernst Esselborn, Berlijn [Deu], 1945
')}